rimiz bilen özümizi hem-de gowy görýänlerimizi çykgynsyz ýagda­ ýa salmagymyz ahmaldyr. Gahar adamy öz eline alsa, soňundan puşman etdirjek derejä eltýär. Şol sebäpli hem gaharymyz gelen­ de özümizi ele almak üçin dürli usullary ulanmalydyrys. Gazaba at­ lananymyzda, sesimizi gataltman, saňňyldap durman, aýtjak sözleri­ mizi has ünsli ulanmalydyrys. Gahar gündelik durmuşymyzda ýygy-ýygydan ýüze çykyp durýan duýgylarymyzyň biridir. Ol dürli görnüşde ýüze çykyp biler. Gaha­ ryň ygtyýarsyz gelen duýgudygy hem-de ony gözegçilikde saklap bolmaýandygy baradaky gürrüň­ ler nädogrydyr. Barlaglar, gahar- gazabyň düşünjelerimiziň netije­ sinde döreýändigini we ýene-de öz-özümizi köşeşdirmek bilen on­ dan saplanyp biljekdigimizi orta çykardy. Başgaça aýdanymyzda, gaharyň joşmasy bilen wagtyny “özümiz” taýynlaýarys. Gahar üç sany esasy bölekden ybaratdyr: şahsy derejämizi, nä­ medir bir zadymyzyň ýetmeýänli­ giniň öwezini dolmak we ynançla­ rymyzy gözegçilik astynda sakla­ mak islegimizdir. Bular, aslynda, şuny görkezýär: ýagny, gaharyň esasy sebäbi özümizi goramak is­ legimizdir. Gaharyň nämedigine düşünmek we näme üçin gelýän­ digini duýmak, ony köşeşdirmegi­ mize ýardam berer. Gahar-gazabyň aşa derejede bet­ bagtlyga eltýändigi barada bolsa şulary aýtmak bolar: gahar siziň kalbyňyzy eýeländen soň, ony sak­ lamak kyndyr, sebäbi, “Gahar gel­ se, akyl gaçar”diýipdirler. Ümsüm oturan wagtyňyz gaharyňyz bilen bagly özüňize näme diýýän bolsa­ ňyz, gazaba müneniňizde, şol diý­ ýänleriňizi özüňiz eşitmeýärsiňi­ zem. Gaharlanan dostuňyzy köşeş­ dirmegiň, aslynda, nähili kyndygy barada pikirleniň. Siziň gaýraty­ ňyz biderek bolýan ýalydyr. Ol sizi diňlemegem isleýän däldir. Şeýle ýagdaýda özümizi hem-de gowy görýänlerimizi oňaýsyz ýagdaýda goýýandygymyzy göz öňüne getir­ melisiňiz. Nädip baş alyp çykmaly? Gahardan saplanmak gazaba münmekden, onuň manysyny dü­ şündirmekden, ýuwutmakdan we basmakdan ybarat däldir. Bu ýagdaýa köp taraply we hakykat­ çyl seretmäge çalyşmak iň dogry gaýtargydyr. Gahary bilen bir hatarda beýleki duýgy-düşünjelerimizi “tanama­ gy” öwrenmelidiris. Şunda gaha­ rymyzy jylawlap bileris. “Nämä, nä­ me üçin gaharlanýarys?” soragy­ ny özümizden soramagymyz hem-de jogabyny göwnüňe jaý bolaýjak derejede tapmagymyz ýeterlikli bolar. Gaharyň aňyrsyn­ da nämäniň ýatandygy barada pi­ kir etmek, meseläniň çözgüdinem tapyp biler. Şeýle edilse, gahar bi­ len ýitirjek wagtyňyzy başga me­ seleleriňizi çözmek üçin ulanarsy­ ňyz. Töwerek bilen gatnaşyk saklama­ gy oňat öwrenmeli. Gaharyňyzy ýuwdup, oňat sözler bilen düşü­ nişmek oňaýly netijelere getirer. Gaharly wagtyňyz näme etmeli? Bir ädim yza süýşüp, uludan dem alyň. Geplejek wagtyňyz ýuwaşja­ dan we uludan dem alyň. Sesiňi­ ziň badyna üns beriň. Sesiňiz ýumşak bolsun! Ýuwaş gepleşiň we diýýän zatlary­ ňyzyň düşnüklidigine ynamyňyz bolsun. Beden hereketleriňize üns beriň. Haýbat atmanyň ýerine rahat gep­ leşiň we her dürli soraga taýyndy­ gyňyzy görkeziň. Jogap bermänkäňiz, garşyňyzda­ kynyň näme aýtmak isleýändigi barada pikirleniň. Şeýtmek bilen onuň diýjek bolýan zatlaryna anyk düşünip, gerekli we peýdaly jogaby berip bilersiňiz. Gahar bilen alynjak gala bolmaz, diňe ýykyljak “gala” bolar. Şonuň üçin ganatly sözlere eýerip, gaha­ ryň gelen mahaly dik duran bolsa­ ňyz oturmaly, bulam peýda etme­ se ýatmaly. Ýa-da iň gowusy gep­ lemezlikdir. Ata-babamyzyň “Ga­ hary ýuwutsaň, gant bolar” diýen sözleri juda jaýdardyr.