Kakama hat
Kakama hat
Kaka bu ýerler-ä sowap başlady,
Egne ýyljak penjegiñi geýdiñmi?
Garañky-da ir gatlyşýar daşarda,
Sary ýapraklaram bir çak tüýdüldi.
Hä diýmänem bu ýerlere gyş geler,
Usurgan pursatlañ serin sämedip.
Geler meñem çagalygma gaýdasym,
Lowlap ýanýan pejimize äñedip.
...
Kerim Gurbannepesow hakynda aýdylanlar
Kerim Gurbannepesow hakda aýdylanlar. Dört öküz Ata-babalarymyz durmuş tejribelerine esaslanyp, ata‑enäni sylamak, hormatlamak boýunça ogul-gyzyň öňündäki birnäçe borçlaryny işläp düzüpdirler. Ol borçlar, ata-ene bilen ogul-gyzyň aragatnaşygyndan edilýän adamkärçilikli talaplar asyrlaryň synagyndan geçip, ata‑babalarymyz tarapyndan kabul edilip alnypdyr we olar nesilden- nesle geçip, adamlaryň a... Söýgi barada ýapon ýazyjysy Masumi Toýotome şeýle soragy orta atýar: «Her kim söýülmek isleýär, bu dogry, emma söýgi näme we ol haçan, nireden tapylan zat, bilýärismi?». Bu sowala onuň öz düşündirişi hem bar. Masuminiň pikirine görä, dünýäde söýginiň 3 sany görnüşi bar. Olar «şert bilen», «sebäp bilen» we «her ýagdaýa garamazdan» söýmekdir. Ataly ogul unaş içmäge oturypdyrlar welin, ilki ogly aşy içip görüp: Çaga diýeniň düwmeli bolsa gowy, gudurap azar berse düwmesine basyp öçürer ýaly… — Bäh, fizika mugallymymyz bir gürrüňinde, «Jisim gyzanda ulalýar, sowanda-da kiçelýär» diýipdi welin, ugrunda bar ýaly-la-haw şoň?! Nasreddin ýaş wagtlarynda bir kerwensaraýda Afrikadan gelen täjirleriň düşläp, öz ýurtlarynyň täsinlikleri barada gürrüň bärýendiklerini eşidipdir. «Adam nädip kitap bilen höwrügip bilýärkä?! Göräýmäge, galyň, dörtburç, içem hatdan do-oly birgiden kagyzlar toplumydyr welin, onuň «oýny» kändir. Adamyny özüne şeýlebir dartar welin, sen goýaý! Bu nähili beýle bolup bilýärkä?» diýen ýaly soraglar kitap okamaýan adamlaryň köpüsinde döreýän bolsa gerek. Bu soraglar meniň özümde-de döräpdi dogrusy. Bir gezek şägirtleri dana Hing Şiden onuň mugallym hökmünde esasy wezipesini sorapdyrlar. Dana ýylgyryp: hytaý ýazyjysy Onda dünýä düňderiler ahyryn! Ganyň basyşy. Ganyň damarlaryň diwarlaryna basyşy ýüregiň garynjyklarynyň ýygrylma güýji bilen emele gelýär. Ol basyş damarlaryň hemme ýerinde birmeňzeş däldir. Damarlar ýürege näçe ýakyn bolsa, ganyň basyşy hem olarda şonça ýokarydyr. Şonuň üçin hem ganyň has ýokary basyşy aortada ýüze çykýar. Gan şepbeşik suwuklykdyr. Ol damarlar boýunça hereket... Uly adamyň bedeninde dyngysyz hereket edýän ganyň umumy mukdary 5 litre barabar. Şol mukdaryň 1/3-iniň ýitirilmegi bedene ölüm howpuny salýar. Ganyň ýitirilmegi dürli keselleriň netijesinde (ýara, çiş emele gelende) ýa-da damarlara şikes ýetende ýüze çykyp biler. Käbir keselleriň täsiri bilen bolsa ganyň lagtalanmak häsiýeti bozulýar. Şeýle ýagdaýl... Bir gün Mämmediň öýüne pişik girip ýaşamaga başlapdyr. Gelni, çagalary pişigi kowupdyrlar. Ýene gelipdir. Soň bu pişigi uzagraga zyňypdyrlar, ýene yzyna gelipdir. Dişiňizi sagdyn saklamak üçin 3 kanuny berk belläp goýuň: Naryň düzüminde aminokislotalaryň 15 görnüşi bar. Şeýle-de ol C,A,B,PP witaminlerine we kaliýe baýlygy bilen tapawutlanýar. Adam näçe ýaşynda bolsa-da, söýgä we mähre mätäçdir. Şonuň üçinem bizi gowy görüp, aladamyzy edýän adamlary özümize ýakyn duýýarys. Emeli ýa-da ýasama däl söýgi we mähir okuw-terbiýeçilik işiniň netije bermegi üçin hökmany suratda peýdalanylmaly gymmatlyklardyr. Söýgüsiz amala aşyrylan okuw-terbiýeçilik işi biderek kösençden ybaratdyr. (Bu hekaýada beýan edilýän mugallym hanym Reýçel bilen okuwçysy Dewid baradaky wakalar birnäçe ýyl mundan ozal hakyky durmuşda bolup geçen)
''Onuñ kiçi dilden bärde aýdan ýekeje-de sözi ýok. Ol şahyrana sözi dür dänesi ýaly seçilip-seljerip, gyzgyn ýürek, gyzgyn el, gyzgyn galam bilen şygyr setirlerine siñdirýärdi. Sözden mähir ýasaýardy''.
(Gurbandurdy Gurbansähedow,Türkmenistanyñ halk ýazyjysy)
* * *
Dört öküz
Bir bar eken, bir ýok eken, gadym zamanlarda dört öküz bar eken. Olar bir özleri bolup gök otlukly meýdanda semräp, mes bolup ýörer ekenler. Hemişe ysyrganşyp ýören açgöz ýyrtyjylar hem olaryñ yzyndan aýrylmaz ekeni. Günleriñ birinde öküzler özara maslahata ýygnanypdyrlar:
ㅡ Dostlar, maña gulak asyñ - diýip, hemmede...
Perzendiň ata-enäniň öňündäki borçlary
Söýginiň görnüşleri
...
Ataly ogluň aş içişleri
— Eje, seniň şu gylygyň gursun, hemişe nahary buz ýaly edip, soňra öňümde goýýarsyň – diýipdir.
Atasy oglunyň gepinden çen tutup, aş sowukdyr güman edip, çemçäni dolduryp içipdir. Aş gyzgyn bolansoň, onuň agzy, bogazy ýanypdyr, gözi ýaşarypdyr. Ogly:
— Ata, nä...
ýene bir desse degişme
***
Men haýal ýazýan, sebäbi seniň çalt okap bilmeýändigiňi bilýän.
***
— Naharyň gyzgyndygyny!
— Aý, howwa, gyzgyndyr. Sebäbi otda bişdi-dä…
***
Kelläme papak geýs...
Bir desse degişme
— Hä, näme üçin beý diýýäň?
— Aý, häli günortanlar howa yssyka kepkam kellämi çalaja gysyp durdy, indi salkynladam welin halparyp du-ur…
***
Eger-de düýşüňiz...
Molla Nasreddinden degişmeler…
Nasreddin şol bada kerwensaraýa tarap eňýär-de, bilesigeliji mähelläniň arasyna goşulyp, uzak ýerden gelenleriň gürrüňini diňläp başlanmyş.
Täjirleriň biri:
— Hebeşistan diýen bir ý...
Kitap – adamzadyň iň uly açyşy
Mugallymyň wezipesi
— Siz ony bilersiňiz — diýipdir.
Ertesi halypanyň şägirtleri «Baky dag» diýlip atlandyrylan dagyň jülgesinde birnäçe wagtlap ýaşamak üçin ol ýere şaýlanypdyrlar. Daň säher bilen olaryň ählisi gerekli goşlaryny jemlä...
Söýgi hem ýigrenç
Adamy söýmek üçin uzak wagt gerek, emma ony ýigrenmek üçin, belki, wagt hem gerek däldir. Şol sebäpli söýginiň ýigrenje ýazan ýagdaýyna tersleşik diýilýär, ol bolsa sähelçe, göz açyp-ýumasy salymda bolup geçýär.
Adamy gowy görmek ýeňil-ýelpaý iş däl, emma şol söýginiň synmagyna birje pursat ýeterlik, ada...
Ependiden degişmeler
Günlerde bir gün Ependiden:
– Näme üçin adamlaryň köpüsi ber-başagaý bolşup, çar taraplara gidip barýarlar? – diýip sorapdyrlar.
Onda Ependi:
– Eger hemme kişi bir tarapa gitse, ýeriň şol tarapy agralyp, dünýäniň düňderiläýmegi ahmal ahyryn! – diýip düşündiri...
Ganyň damarlar boýunça hereketi
Gan akmakda ilkinji kömek
Mämmediň pişigi
Mämmediň nerwisi potologa diräpdir. Ol:
– Keýwany iýer ýaly zat sal, bu haýwany çöle zyňjak – diýip gidipdir. Dört-bäş sagatdan soň Mämmet çagalaryna jaň edi...
Degişmeler
1. Günde iki gezek dişiňizi ýuwmaly.
2. Ýylda iki gezek stamatologiýa gitmeli.
3. Ýene-de belläp geçmeli zat, başgalaryň işine burnuňyzy sokmaly däl.
***
Gorkýan zadyňyz başyňyza geler diýýärler. Men Çehow köçedäki e...
Naryň peýdasy
***
Naryň, adamyň ganynynyň düzümindäki gemoglobiniň mukdaryny artdyrmakda peýdasy köpdür. Haçan-da ganazlyk keseli howp salsa, nar iýmek maslahat berilýär.
***
Naryň...
Söýginiň ähmiýeti
Dewid barada hekaýat
Hanym Reýçel öňki okuwçylaryny uçurym edip, başlangyç mekdebi tamamlan synplaryň birine ýolbaşçy bolýar. Täze alan synpyna ilkinji gezek sapaga girende, bir okuwçy onuň aýratyn ünsüni çekýär. Ol...