durmuşyň, ony ýaşap geçmek üçin mynasypdygyny ýa-da mynasyp däldigini çözmek – pelsepäniň düýpli soragyna jogap bermekdir. alber kamýu.   statistiki barlaglaryň habar bermegine görä, her ýylda dünýäde 1,1 mln. adam  öz janyna kast edip, ömür tanaplaryny üzýär. bu san aýylganç we lapyňy keç edijidir, çünki her adam bu ýagty jahana ýaşamaga, döretmäge gelip, özi bilen ýagtylyk, bagtyýarlyk getirýär. biz siziň her biriňiziň öz ömrüňiziň gadyryny bilip, uzak durmuş ýolunyň ahyrynda geçen ýollar üçin ýüzüňizi gyzartmajak bolup hemme mümkinçiliklerden peýdalanýanlygyňyza gaty ynanýarys. sebäbi siz tebigatyň iň kämil naýbaşy bolan adam ahyryn! gynansak hem, biziň aramyzda bu dünýäni aýylganç usullaryň kömegi bilen taşlap gidýän adamlar bardyr. özüňe kast etmeklik (suisid) – başga adamlar gatnaşmazdan, meýletin ýagdaýda özüňi öldürip, ömür tanapyny üzmekdir. bilimizi guşap, ýüze çykýan kynçylyklary gaýratlylyk bilen ýeňip geçmäge ymtylmalydyrys. ikinji ýol bolsa, baryp ýatan gorkak kimin, hemme kynçylyklardan gaçyp beýleki dünýä gitmek...käbir adamlardan tapawutlylykda, köp adamlar kynçylyklary ýeňip geçmäge güýç tapýarlar. suiside getirýän sebäplere aşakdakylar degişlidir: adamyň maddy kynçylyklary: öz maşgalasyny ekläp bilmezlik ýagdaýy, karz alan puluny gaýtarmaga mümkinçilik bolmadyk ýagdaý ýüze çykanda; şahsy durmuşyň başa barmazlygy: aýrylyşma, jogapsyz söýgi, töwerekdäki adamlar bilen düşünişmezlik, ýakyn adamyň ölümi, başgalar tarapdan fiziki güýjüň ulanylmagy (meselem, urulma); işdäki gapma-garşylyklar: iş orunlarynyň gysgaldylmagy, ýolbaşçylar ýa-da işgärler bilen aragatnaşyklaryň bozulmagy; başga sebäpler: durmuşda öz ornuňy tapmazlyk; ruhy keseller bilen kesellemek (gamgynlylyk, şizofreniýa); dini janköýerler (käbir dini sektalarda, adam öz-özüni öldürmek bilen, hemme günälerinden saplanýar diýip hasaplaýarlar); mejbury özüňe kast etmek (garyndaşyňy öldürmek, ömrüniň ahyryna çenli türmede oturmak); alkogol we neşe serişdeleriniň mukdaryny çendenaşa kabul etmek; birine öýkünip özüňe kast etmek (belli şahsyýetleriň ölümine öýkünmek). özüňe kast etmek, amala aşyrylyşy boýunça üç sany esasy görnüşe bölünýändir: hakyky kast etmek – köplenç adamda kynçylyklaryň birnäçesiniň toplanmagy, köp durmuş gymmatlyklaryndan göwnüniň geçmegi, güýçli gamgynlylyk ýagdaýyny döredýär. köplenç gamgynlylyk ýagdaýy adamyň adaty islegleriniň berjaý bolmaýanlygy sebäpli, adamda döreýän içki gapma-garşylyklar netijesinde ýüze çykýar. içki gapma-garşylyklaryň çözgüdi tapylmadyk ýagdaýynda suisidal pikirleriň döremegi ähtimaldyr. ýalandan özüňe kast etmek – başga adamlaryň öňünde, özüňe kast etme hereketleriň amala aşyrylmagy bilen häsiýetlendirilýär. alaçsyzlyk, lapykeçlik ýagdaýynda, haçan-da adam ýüze çykan kynçylykdan çykalga tapmasa, ol adamlaryň ünsüni özüne çekmäge çalyşýar. durmuş bilen hoşlaşmagy ýüregine düwen adam özüni "boş ýer" ýaly görýär. adamlaryň oňa üns bermeýänliginden ejir çekýär. şonuň üçin hem, ol özüne ünsi çekmegň ýeke-täk dogry ýoluny – durmuş bilen hoşlaşmagy ýüregine düwýär. suisidiň bu görnüşini ruhy taýdan gowşak, hemme zady özüne çekýän adamlar saýlap alýandyr. şonuň üçin hem, siziň tanyş adamlaryňyzyň biri: "ynha men bolmaryn, şonda siz aglarsyňyz"   diýen jümläni orta atsa, ony oýun etme höküminde kabul etmäň. ony diňläň, üns beriň, onuň ýeke däldigini, ony sylaýanlygyňyzy ynandyryp, kömek etjek boluň. gizlin özüňe kast etmek düşünjesine bolsa, adamyň öz ömrüniň dowamlylygynyň gysgalmagyna getirýän, öz-özüni weýran ediji häsiýeti degişlidir. adam öz hereketleriniň howpludygyny aňlasa-da, olary dowam etdirýär. ol hereketlere: alkogolizm, neşekeşlik, işde tehniki howpsuzlyk düzgünlerini äsgermezlik, saglyk üçin wajyp lukmançylyk bejergisinden ýüz öwürmek, ýürege çendenaşa agram bermek degişlidir. gynansak hem, biziň zamanymyzda gizlin suisid özüňe kast etmegiň ýaýran görnüşi blup durýandyr. eger adam özüne kast etme pikirini orta atanda, onuň sebäbiniň çözüp boljak kynçylyklardygyna akyl ýetirip, olardan gaçmanyň beýle akmaklyk bilen amala aşyrylýanlygyna akyl ýetirmelidir. bu hereket size hormaty artdyrmaýar, tersine, ol siziň bigaýratlylygyňyzdan habar berer. köp adamlar bu barada pikir etmeýärler ahyryn. gynansak-da, olary indi gaýtaryp bolmaýar... ýöne siz entek şu ýerde. ümsümlikde oturyp, oýlanyp görüň. siziň ýaramaz pikirleriňiziň şeýle manysys we ýerliksizdigine göz ýetirersiňiz. biz jemgyýetde ýaşaýarys. günde onlarça çylşyrymly soraglary çözmeli, ýüzlerçe kynçylyklary ýeňip geçmeli... begenmeli, işlemeli, ýene gynanmaly. durmuş dowam edýär. belki şu wagt siziň bir otagda işleýän işdeş ýoldaşyňyz ýa-da bir podýezd  meýdançada ýaşaýan goňşyňyza kömegiňiz gerekdir. geliň, biri-birimize ünsli we mährem bolalyň!