Ma­te­ma­ti­ka kä­bir adam­lar üçin ge­çil­me­si kyn we aňyr­sy gö­rün­me­ýän ylym­dyr, kä­bir adam­lar üçin bol­sa dur­mu­şa göz ýe­tir­me­giň, te­bi­ga­tyň tä­sin syr­la­ry­ny çöz­me­giň ýo­ly bo­lup dur­ýar. Çün­ki, äh­li ylym­lar­da bol­şy ýa­ly, ma­te­ma­ti­ka­ny söý­me­giň ýo­ly, oňa sö­züň do­ly ma­ny­sy bi­len dü­şün­mek­den geç­ýär. Ma­te­ma­ti­ka dün­ýä­dä­ki adam­la­ryň umu­my di­li­dir. Se­bä­bi, onuň di­li akyl­dyr. Bir garaýyşa gö­rä, ma­te­ma­ti­ka adam beý­ni­si­niň önü­mi­dir. Beý­le­ki bir ga­ra­ýy­şa gö­rä, ma­te­ma­ti­ka adam­zat ýa­ra­dy­lan gü­nün­den baş­lap bar­dyr we ony adam­lar ýü­ze çy­ka­ryp­dyr­lar. Baş­ga­ça aý­da­ny­myz­da, ma­te­ma­ti­ka adam bi­len te­bi­ga­tyň ara­syn­da­ky pen­ji­re diý­se­gem ýalňyşmarys. Ýag­ny, adam ma­te­ma­ti­ka­nyň sa­ýa­syn­da te­bi­ga­tyň tä­sin syr­la­ry­ny gö­rüp bil­ýär. Ola­ra my­sal edip gül­ler­dä­ki geo­met­ri­ki gur­lu­şa ga­rap bi­le­ris. Bu­lar­dan baş­ga-da, dün­ýä­niň ni­re­si­ne se­ret­sek-de, ma­te­ma­ti­ka­dan bir ny­şan gö­re­ris. Ma­te­ma­ti­ka sö­zü­niň ma­ny­sy­na do­ly dü­şün­ýän adam on­dan çuň­ňur lez­zet alyp bi­ler. Gör­nük­li ma­te­ma­ti­ka aly­my Ga­li­le­ýiň dur­mu­şy­na ga­ra­ny­myz­da, alym er­te­si gü­ni öl­je­gi­ni bil­se-de, bu ylym bi­len meş­gul­la­nyp­dyr. Ony beýt­mä­ge ite­ren güýç ma­te­ma­ti­ka­nyň syr­ly sa­hy­pa­la­ry bol­ma­ly. Ma­te­ma­ti­ka ýe­ke-täk­dir we ta­kyk ylym­dyr hem-de ol dün­ýä­niň äh­li ýer­le­rin­de bir meň­zeş­dir. Ma­te­ma­ti­ka yl­my­nyň bir­nä­çe mak­sa­dy bar­dyr. Olar­dan kabirini sa­nap geç­sek on­da: adam­da bar bo­lan pi­kir­len­me uky­by­ny ös­dür­mek, dur­muş­da duş gel­ýän kyn­çy­lyk­la­ry tiz ar­adan aýyr­mak we ola­ra ta­kyk jo­gap tap­mak uky­by­ňy ös­dür­mek­dir. Ma­te­ma­ti­ka­ny nä­hi­li öw­ren­me­li? Ma­te­ma­ti­ka öw­re­ni­len­de, il­ki bi­len okuw­çy özü­ni ma­te­ma­ti­ka­ny öw­re­nip bil­jek­di­gi­ni ynan­dyr­ma­ly. Özi yna­nan­dan soň okuw­çy­nyň yh­la­sy we gaý­ra­ty ge­rek. Okuw­çy­la­ra ma­te­ma­ti­ka öw­re­di­len­de, hem­me okuw­ça şol­bir usul bi­len öw­re­dip bol­ma­ýar. Kä­bir okuw­çy mu­gal­lym bi­len, kä­bir­le­ri bol­sa öz-özün­den ma­ny çy­ka­ryp öw­ren­ýär, kä­bir­le­ri hem dur­muş bi­len bag­la­nyş­dy­ryp öw­ren­ýär. Mu­gal­lym sa­pak dü­şün­di­re­n­de, okuw­çy­nyň haý­sy usul bi­len öw­ren­se go­wy bol­jak­dy­gy­ny okuw­ça aý­dyň edip ber­me­li we dur­muş­da bu yl­myň ni­re­ler­de ula­nyl­ýan­dy­gy­ny aýt­ma­ly. Äh­li ylym­lar­da bol­şy ýa­ly, ma­te­ma­ti­ka­da yzy­gi­der­lik has ze­ru­r­dyr. Ýag­ny, bi­rin­ji me­se­lä­ni ýe­ri­ne ýe­tir­män, ikin­ji bir me­se­lä geç­me­li däl. Köp­lenç ha­lat­da okuw­çy­lar­da duş gel­ýän ha­dy­sa­la­ryň bi­ri-de, okuw­çy bir me­se­lä­ni iş­le­jek bo­lup bir­nä­çe usul ulan­sa-da, jo­ga­by­ny çy­ka­ryp bil­me­se, onuň ün­si so­wa­ýar. As­lyn­da, beý­le ýag­daý okuw­çy üçin has peý­da­ly bol­ýar. Çün­ki, ula­nan usul­la­ry­nyň hem­me­si­niň bu me­se­lä­ni çöz­me­ýän­di­gi­ni öw­ren­ýär. Ma­te­ma­ti­ki me­se­le­ler iş­le­nen­de, il­ki bi­len okuw­çy özi sy­na­nyş­ma­ly. So­ra­gy çö­züp bil­me­se, mu­gal­lym­dan so­ra­ma­ly. As­lyn­da, ma­te­ma­ti­ka yl­my mu­gal­lym­dan bel­li bir mag­lu­mat­la­ry alan­dan soň okuw­çy­nyň özi özü­ni kä­mil­leş­dir­me­li­dir. Bu ba­bat­da mu­gal­lym­la­ryň işi okuw­çy­la­ra nä­hi­li oka­ma­gy öw­ret­mek­dir. Ma­te­ma­ti­ka par­ça­lar­dan bi­tin, da­gy­nyk­lar­dan düz­gün­lik eme­le ge­tir­ýär. Ma­te­ma­ti­ka aly­my me­se­lä­ni ynan­dyr­ma­ga sy­na­nyş­maz, ýö­ne ol aý­dy­lan­la­ra üns ber­me­gi­ňi­zi is­lär. Çün­ki, ol me­se­lä­ni si­ze su­but edip be­rer. Iz­zat Ah­me­dow, HTTU-nyň ta­ly­by.