Turkmenleriň uly taypalarynyň birine yomut diylip, bu taypa gunbatar hem demirgazyk ya-da şagadam hem daşoguz yomutlary diyen iki topara bolunyar. Yomutlaryň uly topary eyrandaky turkmensähra welayatymyzyň ilatynyň esasy bolegini düzyär. Yomutlar owganystanda we garagalpakda hem bar Yomutlar taypa derejesine giçki orta asyrlarda mongol gyrgynçylygyndan has soň yeten bolmaly. Sebäbi Abulgazyň ‘’şejeresinden’’ öň yomut adyna gabat gelinmeyär. Abulgazy bu sozi taypa däl-de tire ady hokmunde ulanypdyr. Onuň yazmagyna görä yomut salyr gazanyň neberesi bolan ogurjyk alpyň neslindendir. Ogyrjyk alp – Berdi – Gulmy – Yomut Yomutlaryň Balkan Maňgyşlak etraplarynda salyr iliniň dürli boleklerinden ýygnanyp taypa derejesine yeten bolmagy mumkindir. Sebäbi birinjiden Abulgazy yomudy Salyryň neberesi hasaplayar. Ikinjiden ärsary, saryk, teke taypalary bilen birlikde yomutlar 16-njy asyrda ‘’daşky salyr’’ diyip at alan taypalar birleşigine degişli bolupdyr. Yomut ady bu taypa nähili dakyldyka?? Belli turkmen magaryfçy alymy Nazar yomudskiy yomut adyny Salyr Gazanyň neberesi bolan we 12-nji asyryň ahyrynda 13-nji asyryň başynda yaşap geçen söyünhan diyen şahsyň yomut diyen oglunyň yagny taypabaşynyň adyyndan emele gelen hasaplayar. Etnograf alym Ata Jykyýew il içinden iki sany rowayat ýazyp alypdyr. Birinjisi ‘’yowm it ‘’ yagny it yatagy diyen manydadyr. (kemis çaga dogran bir ayal bäbegi gundap it yatagynyň içinde goyyar. Kemala gelen çagadan dörän ile yowmit – yomut diyen at galyar. )ikinji rowayata gorä yow hem mut sozlerinden bolup yagyny yeňyän manydadyr (yow-yagy, mut-mat) bu rowayatlaryň ikisine-de men-ä ynanyp baramok Wenger alymy Armeni Wamberi yomut sözüni gadymy turki dillerde il,halk,taypa,topar manylarynda ulanylan yom sozünden we ut goşulmasyndan hasaplayar. Yom sözi yokarky manyda hazirki turkmen dilinde saklanmadyk bolsa-da bu söz yumak, yumruk, yumry yaly sözlerde duş gelyär. Mundan 2100, 2 200 ýyl ozal turkmenleriň gadymy ata-babalary bolan gunlara yomut hem diylipdir. Gun sözüniň özi hem il manysyndadyr. ( meselem il-gün). Diymek bir turki taypanyň gepleşigine mahsus bolan gun sözüni beyleki şiwäniň (tiräniň) wekilleri yomut diyen öz sözleri bilen çalşyrypdyrlar. Emma gadymy gunlara yomut hem diylendigi hakda delil yok diyen yalydyr. Emma gun sözi hem yowm sözi hem bir zady anladyandygyndan çen edip yomutlar gadymy gun taypasynyň nesilleri bolaymasyn diyip çaklamaga esas döredyär