Mn bir derman oylap tapdym. Bu derman ahli kesellerin dermany. Kelleagyrynyn, hat;da rak keselinin dermany. Bu derman bn baglansykly basymdan geciren bir wakamy dusundiyerin. 2007-nji yylda mekdebin karidoryndan gidip baryakam, okuwcylarymyn biri mn yanyma gelip bedende ysgynyn yokdugyny we ozini gaty syrkaw duyyandygyny aytdy. We mun ucin menden rugsat sorady. Men ol okuwcyny gaty gowy tanayadym. Ol mekdepden ya-da sapaklardan sypmak ucin ya-da gacmak ucin beyle bahana tapjak okuwcy daldi. Ony gowy edip sylnamda, onda hakykatdanam syrkawlyk alamatlary bardy. Ona gunortan arakesmeden son, men yanyma gel we edil sn keselin ucin mende bir derman bar diydim. Gunortan arakesme boldy we gapy kakyldy. Gapyny acsam garsymda syrkaw okuwcym we menden so diyyan dermanymy sorady. We menem diysen gizlin resepite eye bolan dermanymy ona berdim. We ona melhemi icenden son 10 minudyn icinde tasirini gorkezip baslar hatda ysgynyn yerine gelip tut yaly bolarsyn diydim. Agsamara sapaklar gutaranda yanyma geldi. We onki syrkawly halyndan nam nysan yokdy. Yuzi gulip durdy.Gowlasypdy. Menden dowamly dermanyn adyny sorayady. Mn nace aytmajak bolsamam, eytdi beytdi dermanyn adyny we resepitini menden aldy. Belkem, bu dermanyn ady we resepiti kesellan wagtynyz sizede gerek bolar. Aydayynmy, ahli keselin dermany bolan su dermanyn ady, hic zat. Howwa hic zat! Resepiti bolsa... Bu hadysa yagny, icinde himiki madda bolmayan yalan dermanlaryn bejerme hasiyetine eye bolmagyna Plasebo tasiri diyilyar. Plasebolar yagny derman gurlusly, sekerden ya-da suyjiden ybarat bolan tabletkalar, kapsalolar ya-da sanjymlar hakyky dermanyn tasirini gorkezip syrkawy bejerip bilyar. Adam plasebony atanda, elbetde bu yerde plasebony atandygyny bilmeli dal hassa, bedende tebigy agyry kesijileri bolan endarfin garmony bolip cykyar.Esasy zat syrkawyn ynanjy, eger syrkaw sol dermany atanda gowlasjagyna ynansa syrkaw gowlasya. Hatda yalan dermanlaryn yagny, plasebolaryn renkinin, gurlusynyn dasynyn uytgesikliigi hassadan tasiri artdyryp ya-da azaldyp bilya. Eger denesdirmeli bolsa tabletkalardan kapsulalar has tasirli. Kapsulalardan bolsa sanjymlar, sanjymlardan bolsa mediki enjamlar has tasirli. Plasebo kapsulalarynyn renki hem mohum. Meselem gok renkli kapsulalar uky dorediji hasiyete eyeka. Gyzyl renkliler oyaryjy we agyry gideriji hasiyete. Sary renkliler bolsa stres we depressiya gideriji hasiyete eye bolyar. Gymmat bahalylar arzan bahalylardan has tasirlika, owadan we yokary hilli dasa eye bolan pes hilli bolanam has tasirli. Belki sonun ucin rak yaly agyr kesellilerin dermanlarynyn bahasy has gymmatdyr. Plasebonyn tasirini has hem ickin bilmek ucin gecirilen barlaglarda, hacanda lukman hassa garsy guler yuzli, hosamay we mylakatly bp plasebo berip bu size erbet tasir eder diyende hakykatdanam hasssanyn bedenindaki gyzaryklygyn artyandygy gorilyar. Tersine bu size peydaly bolar diylende hassanyn bedenindaki gyzaryklygyn azalyandygy gorilyar. Ikinji barlagda yagny hacanda hassa lukmanyn yanyna gelende lukman yuzini asyp hatda jabjynyp gurlesenden son hassa berlen plasebolaryn lukmanyn gowy tasir eder ya-da erbet tasir eder diymegine garamazdan hic hili tasirinin yokdugy gorilyar. Onda bu yerde yene bir fakt doreyar. Dermany kimin beryandigi? ya-da haysy sozler bn beryandigi dermanyn tasiri ucin mohum bp duryar. Onda hassa lukman arasyndaky sosial gatnasyk hem hassanyn saglygy we berilyan bejergi ucin diysen mohum we gerekli bp duryar. Biz bu ikinji hadysa oz yurdumyzda in kop gabat gelyan rayatlar hokmunde kabir godek lukmanlarymyzy oz hassalaryna garsy mylakatly bolmaga cagyryas. Hatda plasebolar kabir rak kesellerinde 60% cenli tasirli bp bilyaka depressiyada 80% cenli oz tasirini gorkezip bilyar. Migren yaly asa hroniki kelleagyryda bolsa 40% cenli tasiri bp bilyar. Bu yerde yalnys pikir edilmesin , plasebolar hakyky dermanyn yerini alyp bilmez. Yone plasebolaryn tasirini hem gormediksirap bolmaz. hazirki dowurde plasebolar yagny yalan dermanlar, hakyky dermanlaryn tasirini anyklamak ucin hem ulanylyar. Munun ucin ilki ayra topara 2 ayry derman berilyar. Ikisin hem das kesbi menzes Ne lukmanlar, ne-de hassalar haysysynyn hakyky haysysynyn bolsa plasebodygyny bilenok. Eger netijede hakyky derman plasebodan has kop bejergi tasire eye bolsa onda ol derman tasirli dp hasap edilyar. We testi gecyar. Meselem hazirki dowurde tasirliligi tassyklanan covid-19 yn waksinalary hem su test bn anyklanylyar. Bir tarapda plasebo berlen topar, bir tarapda bolsa waksina berlen topar yagny hakyky derman berlen topar. Ikisi hem ozine hakyky derman berlendir oytyar. Hacanda hakyky derman berlen topar, son tasiri plasebo berlen toparyn tasirinden has hem yokarrak bolsa onda bu derman hakykatdanam tasirli diyilyar we testi gecyar. Yone kabir dermanlar hakykatdanam hakyky derman bolmagyna garamazdan ya-da hakyky himiki madda bolmagyna garamazdan plasebo bn den tasir gorkezyar. Diysen gen seyle dalmi?? Menem 2007-nji yylda bu plasebo tasirden ugur alyp, oz resepitimi tayynlapdym.Mn so gun okuwcyma beren dermanym plasebonyn resepiti, dineje bir stakan sowuk suwa gosulan sekerden we sowadyjyda duran tortyn kreminden ybaratdy. Nadeyin gysdag ara sony tapyp bildimda. Onda keseli bejeryan resept stakandaky suyji suwda dal adamyn kellesinde!! Adamy kesel edyanem ony keselden acyanam oz kellesi!!


Tayyarlan:Tirkis Gurban, a size yetiren bolsa men!!