Iň köp gyzyklanylyan soraglara jogap

» Dünýäniň belli bilim žurnallarynyň biri bolan BBC Focus dünýädäki adamlaryň iň köp gyzyklanýan soraglarynyň birnäçesini şol ugurda işleýän hünärmenleriň maglumatlaryndan peýdalanyp jogaplady.

1. Deňziň howasy adam saglygy üçin peýdalymy?

Şäherden uzak deňziň kenarynda ýaşamak adam saglygy üçin peýdaly bolup biler. Deňziň howasy, ýagny deňziň sebäp bolýan gowy howasy kenarda ýaşaýan bakteriýalaryň kömegi bilen ýüze çykýar. Ýöne hünärmenler bakteriýalaryň portlardaky (gämi duralgasy) emele gelýän tüsseleriň howany hapalamagyny hasam çaltlaşdyrýandygyny ýüze çykardylar.


2. Ösümlikler garrap ölýärmi?

Ýok. Käbir ösümlikler gowy idedilse, köp wagtlap ýaşap bilýär. Ýöne möwsümleýin ösümlikleriň ömri gysga bolýar.


3. Sakgyç näçe wagtlap bedende durýar?

Sakgyç ýuwudylanda siňdirilmeýär, ýöne iň giç 3 günüň içinde bedenden çykýar.


4. Öz özi bilen gürleşýänler dälimi?

Adamlaryň ýalňyz we içi gysan wagtlary beýle ýagdaý adaty zat.


5. Çaý içmek hakykatdan-da ýadawlygy aýyrýamy?

Gyzgyn çaý bedeni bolşundan has ýyly duýmagyna getirýär. Beden çalt derleýär we gyzgynlygyň bedenden çykmagyna ýol açýar.


Barmaklarymyz suwda köp dursa näme üçin mürreýýär?

Eger öýjükleriňiz öz düzümindäkiden az mukdardaky duzly suwa girseler suw osmos usuly bilen öýjüklere çekilip, çişmegine sebäp bolýar. Öýjükler aşakky dokumalary bagly bolanlygy sebäpli deri bu ýagdaýa görä bolmak üçin mürreýýär.


Guşlar çyndanam ezilenokmy?

Guşlar çünkünde emele gelýän ýagy bedenine sürtýärler. Bu hem suwuň ýagy geçip tüýlere barmagynyň öňüni alýar.


Iň sowuk ýer niresi?

Ýer şaryndan has uzakda uly bir gaz buludy bolan Boomerang Nebula'da howa -272°C.


Gyzgynymuz galsa näme üçin üşeýäs?

Gyzgynlyk öz bedenimiziň temperaturasynyň ýokarlanmagy bilen ýüze çykýar. Ýöne bedenimiz derlemeýänligi üçin, gan basyşy ýokarlanmaýanlygy sebäpli beden üşeýär.


Howa zyňylan suw buz bolup düşermi?

-30°C derejede howa zyňylan suw buz bolup düşer.


Çepbekeýler has zehinlimi?

Häzire çenli edilen barlaglar çepbekeýleriň saglakaýlara seredeniňde has zehinli bolýandyklaryny ýüze çykarmady.


OK (iňlisçe. bolýa) sözi nämäniň gysgaldylmasy?

Bu söz döwründe meşhur adalga bolan “All Correct”-iň (hemme zat ýolunda) sözüniň bilgeşleýin ýalňyş "Oll Korreckt" ýazylmagy we gysgaldylmagy netijesinde ýüze çykdy. OK gülkünç bolmagy üçin sözleriň ýalňyş ýazylmagynyň moda bolan döwründe, ýagny 1840 ýyllarda Boston gazetlerinde meşhur boldy.


Näme üçin azon gatlagyny azon gazy bilen dolduryp bolanok?

Antarktikanyň üstündäki azon gatlagyndaky deşik Amerikanyň meýdanyndan hem uly bolup, ony azon gazy bilen doldurmagyňam çykdaýjysy gaty köpdür.


Diňe suw we witamin bilen ýaşap bolarmy?

Ýok. Witamin, minerallar ýaly energiýa öndürmek we öýjükleriň özlerinu täzeläp bilmegi üçin karbonhydrat, ýag we proteine mätäçlik duýýas.


Gözümiziň gowy görýänligi?

Göz doktorlaryndaky harply listindäki ähli harplary 6 metr uzaklykdan görmegiňiz gözüňiziň gowy görýäniniň netijesi.


Mikroplara-da mikrop ýokaşýamy?

Mikroplara-da kiçi kiçi mikroplar ýokaşýar.


Sogan dogramak näme üçin aglatýar?

Sogan dogranda lachrymatoryfactor atly ferment ýaýraýar we göze hüjüm edip gijedýär. Göz bolsa özüni goramak üçin göz ýaşyny ulanýar.


Adamlaryň boýy uzalýamy?

Ýewropada dogry iýmitlenme netijesinde halkynyň ortaça boýy uzalýar. Ýöne boý uzynlygy 2.03 metrden geçse ýürek bedene ýeterlik mukdarda gan iberip bilmeýär.


Sumo göreşe gatnaşyjylar näme üçin semiz?

Bu göreşde näçe semiz bolsa şonça-da ringden daşary çykarmak kyndyr. Iň agyr sumo göreşçisi 267 kilogramdy we bir gezegem ýeňilmändi.


Adamlar näme üçin aglaýar?

Göz günde 300 ml gözýaşy öndürip bilýär. Duýguly göz ýaşlary beýnide degişli nerw öýjügi tarapyndan berilen signallar bilen herekete geçirilýär. Signal ýüzde gan basyşynyň artmagyna we gözden ýaşyň akmagyna ýol açýar.


Kosmos nirden başlaýar?

NASA dünýäden 80 km uzaga çykam adamlara kosmonawt adyny berýär. Ýöne beýleki kosmos hünärmenleri soňky ýyllarda bu uzaklygy 100 km-e çykardy.


Güýçli apy-tupanda (harasat) goranmak üçin amatly ýer?

Harasat bolanda agaç ýaly dik duran zatlaryň aşagynda durmak howpludyr. Boş meýdanda ýa-da çukurda garaşyp bilersiňiz.


Leňňeçler näme üçin diriligine bişirilýär?

Deňiz haýwanlarynda bakteriýalar bardyr. Ölen wagty bakteriýalar leňňejiň bedenini ele geçirip zäherläp biler.


Suwa allergiýa bamy?

Ýok. Bir zada bolan allergiýa şol maddanyň bedene antikorlary bilen hüjüm etmegi netijesinde bolýar. Suwda bolsa antikor ýokdur.


Arassa (100%) kisloroddan dem almak zyýanlymy?

Kislorod mukdary has köp bolan howadan alynan demi öýken kislorody bedene paýlap bilmeýär. Kislorod öýkendäki proteinlere ýapyşyp merkezi nerw sistemasyna zyýan ýetirýär.


Asgyranda gözleriňizi ýummasaňyz näme bolýa?

Asgyranda täsirlenýän burun we agzyň göz bilen baglanşygy ýokdur.


Näme üçin ajykýas?

Açlyk duýgusyny insulin, leptin, grelin we cholecystokinin garmonlary dolandyrýa. Beýine açlyk signalyny iberýän bu garmonlaryň derejesi gandaky dürli iýmitleriň we garyndaky siňdiriş suwuklyklara baglydyr.


Erbet ys näme üçin siňekleri özüne çekýär?

Erbet yslar çüýremegiň yşaratydyr. Bu hem siňekleriň arkaýyn köpelmegi üçin çygly we ýumşak ýer. Erbet yslar köplenç urkaçy siňekleri özüne çekýär.


Kelläniň ululygy IQ (zehin statistikaňyza) täsiri barmy?

Hünärmenler barlaglaryň netijesinde, kelläniň we beýniniň ululygynyň zehiniňize täsiri ýokdugyny ýüze çykardylar.


Gyjyklanlarynda näme üçin gülýäs?

Gyjyklanlarynda gülmegi kiçi wagtymyz güýmenje üçin başgalarynyň gyjyklamagyndan öwrenýäs. Barlaglaň netijesinde adam näçe özüni gyjyklasa-da gülmez.


Towuklaryň ganatlary bar näme üçin uçup bilenoklar?

Ýabany towuklar uçup bilýär. Öýdäki towuklar köp ýyllardan bäri eldekileşdirip ketekde (kapas) ýaşadylýanlygy sebäpli uçup-bedenini götermek oňa agyr düşýär.



Awtory: Allaberdi Muhammetberdiýew.
Paýlaşan: IDEALLIDER