Aba serdar 16-njy asyrda Türkmenistanyň Etrek, Gürgen etrapynda ýaşap geçen görnüklitürkmen serdary bolupdyr. Aba serdar okly taýpasynyň kethudasy bolupdyr. Ol Türkmenistanyň geçmişinde Aba serdaryň gozgalaňy ady bilen belli bolan halk gozgalyňyna başarjaň serkerde hökmünde ýolbaşçylyk edipdir. Bu gozgalaňyň döremegine halk köpçüliginiň çykgynsyz jebir-sütemlere sezewar edilmegi sebäp bolupdyr. Türkmen halkyna syýasy taýdan uly abraý getiripdir. Soň-soňlar Astarabat ülkesinde türkmenleriň täsiri güýçli bolupdyr. Umuman, Aba serdar türkmen halkynyň azatlygy, garaşsyzlygy ugrunda jan aýaman göreşen gaýduwsyz serkerde hökmünde taryhda yz galdyran şahyslaryň biridir.
Aba Serdar we onuň gozgalaňy.
-
Warsaky
13 years ago
- Sag bol maglumatyn uçin Adgjmptw. Aba serdar diyip kop yazgylarda dushardym, yone asly taryhyndan kan habarym yokdy. Bize yetiren maglumatyn uçin yene bir gezek sag bol.
-
turkmenntug
13 years ago
- sagja bol dost.
-
Kuraldyshy
13 years ago
- yetirenin ucın sag bol, taryhymyzy gaty aza bilyaris
yone aba serdaryn olumi barada neme şunu eşidipdim mugallymdan: astrabada hakim bolyar we kazyn gyzyna oylenyar soyup diyen yaly. ony olduryanem şol soygulusi diyipdi .
-
byagulechka
13 years ago
- Adgjmptw, gaty gyzykly maglumatlar .. Yenede taryhy ceshmelerden gyzykly shahslaryn biografiyasyny ve gechmishden gyzykly vakalary yetirip durun
-
mirasymyz
13 years ago
- Tüweleme, bamyňaý senem dost. Sagjabol taryhy mowzuk açypsyň. Aba serdar diýip eşidýäsde kän bir gyzyklanyp görmändiris. Mowzuklaň höwri köp bolsun.
Adgjmptw 13 years ago- Aba serdaryň gozgalaňy
- 16-njy asyryň ortalarynda
Etrek we Gürgen
türkmenleriniň Astrabat
häkimleriniň zulumyna
garşy gozgalaňy. 16-njy
asyrda Etrek we Gürgen
derýalarynyň aşak
akymynda, Astrabat
welaýatynyň demirgazyk
regionlarynda ekerançylyk
we ýarym çarwaçylyk bilen
meşgyllanýan türkmen
(gökleň, okly, ýemreli we
beýleki) taýpalary
ýaşapdyrlar. Olar Hywa
hanlygynyň raýaty
hökmünde Horezm
soltanlaryna agyr salgyt
(pul, mal we nöker)
töläpdirler hem-de
Eýranyň ýerli (Astrabat)
häkimiýetileri tarapyndan
gysylyp, talanyp
gelipdirler.1550-nji ýylda
Astrabadyň täze häkimi
Keçel Şahberdiniň
türkmenlerden agyr paç
ýygnamaga synanyşmagy
zerarly gozgalaň
başlanypdyr. Okly
taýpasynyň kethudasy Aba
serdaryň baştutanlygy
astyndaky gozgalaňçylar
Keçel Şahberdiniň
garyndaşy, gözegçilik we
salgyt ýygnamak üçin
goýlan Şatyr begi
öldüripdirler. Gahar-gazaba
münen Keçel Şahberdi
goşun çekip baranda, okly
türkmenleri onuň goşunyny
derbi-dagyn edip, özüni
hem öldüripdirler. Şondan
soň gozgalaň bütin
türkmen obalaryny gurşap
alypdyr we Astrabadyň
käbir beýleki sebitlerine
hem aralaşypdyr. Bu
ýerlerdäki Eýran
çinownikleri gaçyp gitmäge
mejbur bolupdyrlar. Eýran
şasy Tahmasp şanyň
(1524-1578) uly goşun
iberip, Aba serdar
gozgalaňyny ýatyrmak üçin
eden birnäçe synanyşygy
başa barmandyr. Aba
Serdar Eýran bilen ozaldan
hem urşup gelen Ürgenç
we Durun welaýatlarynyň
hökümdary Aly soltan bilen
ylalaşmak baglaşypdyr we
onuň galapyn özbeklerden
ybarat bolan goşunyna
daýanyp, 1554-58 ýyllaryň
dowamynda birnäçe agyr
söweşler edip, ajaýyp
ýeňişler gazanypdyr.
Türkmen atly goşunynyň
şöhratly serkerdesi Aba
serdaryň dabarasy çar
töwerege ýaýrapdyr. Bütin
kenarýaka türkmenleri
10-12 ýylyň dowamynda
Eýran häkimiýetlerine
garaşsyz diýen ýaly
bolupdyrlar. Gozgalaňy
güýç bilen ýatyrmak
başartmansoň, gajar
feodallary Aba serdaryň
janyna haýynçylykly kast
etmäge girişipdirler. Aba
Serdar ukuda ýatyrka,
gapy hyzmatkäri, asly
eýranly bir adam
tarapyndan öldürilipdir
(1564). Onuň kellesi
Astrabat häkimine sowgat
hökmünde getirilip
berilipdir. Şondan soň
gozgalaň kem-kemden
ýatyşypdyr. Aba serdar
gozgalaňynyň uly taryhy
ähmiýeti bolupdyr. Ol
gozgalaň şowsuz gutarsa-
da, türkmenleriň uly syýasy
güýç hökmünde, öz
azatlygy we özbaşdaklygy
ugrunda keseki ýurt feodal
ezijilerine garşy
göreşmäge ukyplydygyny
görkezipdir. Gozgalaň
ýatyşandan soň hem
birentek wagtlap Astrabat
ülkesinde türkmenleriň
täsiri güýçli bolupdyr.
Eýran çinownikleri olaryň
içerki işine gatyşyp hem-de
salgyt salyp bilmändirler.