Teke-türkmen halysynyň aklyňy haýran edýän sungat eserdigi hakynda dünýä taryhynda belli syýahatçylaryň, sungatöwrenijileriň, taryhçylaryň aýdanlaryny gaty köp ýerde tutaryk edinýärler. Hakykatdanam „zeri zergär tanaýar“. Mysal üçin, futbol hakynda braziliýaly meşhur Peläniň, argentinaly Maradonanyň, germaniýaly Bekenbaueriň, fransiýaly Platiniň… aýdanlaryny ýönekeý janköýeriň aýdanlary bilen deňäp bolmaz. Ussatlaryň beren bahasy jedelsizdir. Şu ýerde meşhur wenger syýahatçysy Arminiý Wamberiniň halylarymyz hakynda aýdan sözüne ünsi çekmekçi bolýarys. „…Reňkleriň haýran galaýmaly arassalygyndan, matasynyň berkliginden başga-da, bu göçüp-gonup ýören ýarym wagşy zenanlaryň şekilleriň simmetriýasyny saklamak başarnyklary hem inçeden duýuşlary ýewropalylaryň gaty köpüsine „Aňry otur“ diýdirip biljek…“ Geliň, meşhur alymyň zenanlarymyzy “göçüp-gonup ýören ýarym wagşy” diýip atlandyrmasyny „Aňry otur“ diýiljek ýewropala düşnükli bolsun diýlip aýdylan hasap edeliň. Çünki simmetriýany inçeden duýmak we ony saklamak başarnygy göçüp- gonup ýören ýarym wagşynyň edip biljek zady däl. Muny taryh subut etdi. Şol döwürlerde ýarym wagşy diýlip göz öňüne getirilen halkyň örän çuňdan gaýdýan medeniýetiniň, edebiýatynyň, sungatynyň, taryhynyň bardygyna hut Wamberiniň özi hem göz ýetiren alym. Biz onuň uly zähmet siňdirip, başardygyça terjime edip Magtymguly Pyragynyň şygyrlaryny ýewropalylara tanadan alymdygyny bilýäris. Hakykatdanam, simmetriýany inçeden duýup we saklamagy başaryp, hala girizen zenanlar bilen däl, şol zenanlaryň ýörelgesini ýitirmän, arkama-arka öwrenip, olary biziň günlerimizde gaýtalap bilýän halyçylaram ýewropalylary haýrana goýýar. 1996-njy ýylda Ganowerde geçirilen Bütindünýä sergisinde belli halyçymyz Ogulnabat Meredowanyň haly dokaýşyny gören daşary ýurtly synçylar: „Siz barmaklaryňyz bilen erişleri-de sanap alaňyzok. Türkmenler ir wagtlar kompýuter ulgamyna geçipdirler“ diýip baha beripdirler. Halyçylyk sungatymyzy daşary ýurtlular ýöne ýere kompýuter ulgamyna deňemeýärler. Muňa has gowy göz ýetirmek üçin Wamberiniň „simmetriýany inçeden duýmak we ony saklamak“ diýýänine düşünjek bolalyň.
Türkmen halysy
-
sahett
13 years ago
- ahalteke atlarny yada alabay itlerni cykardanok men sony goldayan.bir sapar rektor subotnik edip otyrkam sozum alysyp gitdi sonda ilki bilen ahal teke aty bilen turkmenbasyny sorady sebap bu iki zady dunya tanaya.
Hukudan sapak boldy sonda bir zat one suruldu turkmen gyzyny dasary yurdun rayaty ozune ayal edip aljak bolsa 80mun amerikan dollary mocberinde dowlete salgyt tolemeli.
-
Abadan
13 years ago
- 80mun dollar?baybow
-
sahett
13 years ago
- turkmenim sen menin sonmejek soygun,
enenim,allamyn hem senin birligi uzakda bildim,
senem dunya tanadyp bir az beygeldim,
taryhyn owrendim kemini gomdum,
garalady dusmanlar men gayta owdum,
dosume kakdylar men sol turkmen diyip gomaldym.
-
sahett
13 years ago
- Halylaryn golleri we
renkleri durli yerli taypalaryn:
yurdun gunorta-gundogarsynda
yasan salyrlaryn hem-de
saryklaryn degislilikde Merwde
we Ahalda yasan tekelerin
Turkmenistanyn demirgazygynda
we gunbatarsynda yasan
yomutlaryn, Lebapda yasan
arsarylaryn cepercilik daplerine
baglylykda tapawutlanyar
Assimmetrik bir şekiliň birnäçe
görnüşlerde yzly-yzyna
gaýtalanyp gelmegi bilen
simmetriýa emele gelýär. Mysal
üçin „F“ harpynyň şekili. Ondaky
çyzyklaryň üçüsem biri-birinden
tapawutly. Iki sany „F“ harpyny
yzygider goýsak, simmetrik şekil
emele gelýär.
Üç sany dürli çyzykdan emele
gelen „F“ harpynyň
simmetriýanyň kanunlaryna
laýyklykda ýerleşdirilmegi bilen
dörän şekiller haýran galdyrýar.
Türkmen halysynda bolsa
simmetriýanyň has kämil, manyly
görnüşlerini tapsa bolýar.
Zenanlarymyzyň şol täsin
nagyşlaryň, gölleriň
simmetriýasyny inçeden duýup
saklap bilmek başarnyklaryna
Wamberiniň näme üçin
ýewropalylara „Aňry otur“ diýip
biljek derejede baha berendigine
indi düşünen bolsak gerek
-
sahett
13 years ago
- men bu mowzukda garyp gatdym oydyan aytjak bolyan zadym dasary yurtdaky turkmenleri ganyrjak dowjek kop ruhy taydan esasy kopculuk bilen bolup aram aram talyplara girip gorun ozunize taze sahypa taze dunya garayys doredin.
Siz nirde bolsanyzam turkmensiniz
-
Kuraldyshy
13 years ago
- Soñky döwür -tâze halylañ hili pes,solya,ay umuman neme-dä gürrùnleri kân eşdilyadi.2007 seçimden soñ prezidentimizin kasam edip duran şekilli halysy peyda bolupdy.gazyetde we telewizorda gorup halyda bizin kân ondedigimizi gordum.şekilli halylarda 3d şekil çykaryna garaşyan dogrymy aytsam bu gùn.elbetde bular nusgalyk,emma şol bir wagtda da äğirt uly potensial.
Türk el halylary bu gun duypli tapawutlanyar-göl yerine inçe şekilli arap nagyşlary.bizin nagyşlarymyz bolsa takyk geometrik şekillerin-oguz-hun harplarynyn sazlaşygy bolup,sözleri emele getiryar.göya,watançylyk kasamlaryny,gimnlerini hala geçiren yaly.
Bir inostran saytda taze halylarda yssy,mähir yok diylipdir we fabriklarda işleyanlere az hak tolenyan bolmagyndan bolup biler diylipdir.bu yerde aytmak islanim,tm halylarynyn gymmaty yone bir şekli dal bolmaly.
-
Kuraldyshy
13 years ago
- We men ozum 5 yyl aşgabatda bolmagyma garamazdan,muzeylerden b.s.t yn millı muzeyne baryp gordum we başga muzeylere klasdaşlamdanam giden bilemok.gynandyryjy tarapy talyplaram âkidilse hamana zyndana sokulyan yaly degyar.indi bolsa,daşary yurtdaky muzeylere pul harjap giryan.maslahatym,gıdıp gormedik bolsanyz hokman aylanyp çykyn muzeylerimizi.
-
turkmenntug
13 years ago
- sähet,kuraldyshy .sag boluñ.wajyp tema.ajaýyp teswirler,maslahatlar!minnetdar sizden!
sahett 13 years ago- halkyň örän çuňdan gaýdýan
medeniýetiniň, edebiýatynyň,
sungatynyň, taryhynyň
bardygyna hut wamberiniň özi
hem göz ýetiren alym
turkmen oran beyik halk yone gecmisde alymlaryn mundan basgada turkmenler hakynda aydylan zatlar kop wagsy,alamancy,capawulcy megerem gozigidijilik edip beren bahasy bolmagy mumkun sebap turkmen ideal halk hem icinden hem dasyndan.