“Wyždanly adam asla ýalan sözle­ mez!” diýen söz nä derejede dog­ ruka? Käbir alymlar muňa dürli- dürli seredýärler. Wyždany gora­ magyň ýoly bolsa merhemet duý­ gusynyň kämilleşdirilmeginden başlanýar. Wyždan gündelik ulanýan sözleri­ miziň arasyndadyr. Oňat adam bolmak üçin esasy zerur bolan zat: wyždanly bolmagymyzdyr. Eger edýän işiňden özüň hem nä­ gile däl bolsaň, onda wyždanyň rahatdyr. Ol ähli edýän işiňde sa­ ňa ýol görkezýär. “Wyždan” sözi ynsap, adamkärçi­ lik bilen düşündirilýär. Adamyň edim-gylymlary onuň wyždany­ nyň nähilidigini görkezýär. Wyžda­ nyna seredýän adam göýä özüne sereden ýalydyr. Alymlar wyžda­ nyň diňe adamda bolman, ähli mahluklaryň ýaradylyşyndan bäri belli bir ölçegde bar bolan duýgu­ dygyny belleýärler. Wyždany diňe “merhemet etmekdir” diýlip ha­ saplanylmaly däldir. Akyldarlar: “Merhemet etmek ynsaply bolma­ gyň esasy aýratynlyklarynyň biri­ dir. Ýöne hakyky wyždan merhe­ met etmegiň kadasyny ýerine ýe­ tirmekdir. Ýagny, edilen erbetligi, ýalňyşy aradan aýyrmakdyr” di­ ýip, meseläni aýdyňlaşdyrýarlar. Alymlar wyždan päkliginiň goral­ magynyň ýa-da hapalanmagynyň ylym, terbiýe almagymyza we ýa­ şaýşymyza baglydygyna ünsi çek­ ýärler. Aýratyn-da, çagalar hos­ sarlaryndan alan ahlak gymmat­ lyklaryny öz wyždanyna kabul edip alýarlar. “Özüňe edilmegini islemeýän er­ betligi başgalara-da etme!” diýlen ganatly söz hem şular bilen bag­ lanyşyklydyr. Bu bize nähili bol­ malydygymyz barada ýol görkez­ ýär. Empatiýa, ýagny, özümizi gar­ şymyzdakynyň ýerine goýup gör­ mek, durmuşymyzda etjek here­ ketlerimizde ünsli bolmagymyza ýardam berýär.