Saglygyň synlary we okyjylar bilen pikir alyşmalary, Türkmenistanyň mekdeplerinde esasan nika çenli "jynsy gatnaşykdan saklanmak" barada gürrüň edilýändigini görkezýär. Emma okuwçylara göwreliligiň öňüni alyş usullary (kontrasepsiýa), jynsy gatnaşyklar arkaly geçýän keseller we sagdyn we jogapkärçilikli durmuş endikleri barada bilim berilmeýär ýa-da berilýän bilim ylmy taýdan nädogry bolup, döwrebap standartlaryna esaslananok. Türkmenistanda ýetginjek göwreliligi we ýetginjekleriň seksual we önellgelik (reproduksiýa) saglygy barada sanlar we maglumat ýok. Meselem, Gazagystan 15-19 ýaşdaly ýetginjek gyzlaryň irki göwrelilik sanlaryny welaýat boýunça çap edýar.

Saklanmak netijelimi?

Ýetginjeklik döwründe adam seksuallygy we jynsy şahsyýetliligi emele gelýär we ýakyn gatnaşyklar başlanýar. Bu döwürde jynsy gatnaşykdan saklanmak akylly hereket bolup biler. Jynsy gatnaşykdan saklanmak – göwreliligiň öňüni almagyň we jynsy gatnaşyklar arkaly geçýän kesellerden gaça durmagyň ygtybarly usulydyr.

Häzirki wagtda, ýaşlar esasan giç nikalaşýarlar; käbirleri asla nikalaşmaýarlar. Ýöne olar jynsy gatnaşyklardan uzak wagtlap saklanman bilerler. Türkmenistanly ýetginjekleriniň ortaça haýsy döwürde jynsy taýdan işjeňleşýändikleri barada maglumat ýok. Emma, nikalaşma ýaşy möhüm görkeziji bolup, jynsy işjeňlik we köpeliş bilen berk baglanyşyklydyr. 2001-nji ýylda Türkmenistanda ortaça nikalaşma ýaşy gyzlar üçin 23, oglanlar üçin 24.2-di.

Gadyrly okyjy, seniň pikiriňçe, Türkmenistanyň mekdeplerinde berilýän jynsy terbiýe döwrebapmy? Berilýän jynsy terbiýe şu döwürde ýaşlary ýüzbe-ýüz bolýan kynçylyklaryna taýýarlaýarmy? Olara saglyklaryna zeper ýetirmän, özbaşdak karara gelmekde kömek edýärmi?