БЕДИУЗЗАМАН САИД НУРСЫ БЕДИУЗЗАМАН САИД НУРСЫ - асырымызың етишдирен сайлама ыслам алымларының биридир. Ол 1876-нҗы йылда Түркийәниң Битлис велаятының Хизан этрабының Испарит посёлогының Нурс обасында дүнйә инипдир. 1960-нҗы йылың 23-нҗи мартында Шанлыурфа шәхеринде Хакың рехметине говшупдыр. Йити зехини, гүйчли яткешлиги, өсен укыплылыгы билен өрән кичи яшларында үнси өзүне чекен Саид Нурсы адаты шертлерде энчеме йылларың довамында өвренилйән клас-сик медресе окувыны үч айлык гысга мөхлетде тамамлаяр. Молла Саид дүйшүнде Хезрети Пыгамберимизден (саллаллаху алейхи веселлем) ылым өвретмегини диләпдир. Ресулы Керим (саллаллаху алейхи веселлем) умматындан совал бермезлик шерти билен Куръан ылмының тәлим эдилҗекдигини оңа бушлаяр. Саид Нурсының дурмушында бу дүйш хакыката өврүлипдир. Чагалыкдан башлап, асырың пайхаслысы дийлип таналан Саид Нурсы хич вагт хич киме совал бермәндир. Эмма, өзүнден соралан соваллара хемише җогап берип билипдир. Яшлык йылларында өзүни тутушлыгына ылма багыш эден бу алым, ылымдакы соватлылыгыны дөврүниң алымлары билен дүрли межлислерде гечирен чекелешиклеринде субут эдипдир. Дөврүң алымлары онуң ылмының дереҗесиниң ёкарыдыгыны ыкрар эдип, оңа "Бедиуззаман" ягны, "Дөврүниң деңсиз-тайсыз әгирди" лакамыны берипдир. Моллаларың дини өз пейдаларына уланан шол дөвүрде Саид Нурсы диниң, Куръаның ве моллачылыгың ыззатыны сакламак үчин өмрүниң довамында хүшүр-зекат, садака ве совгат кабул этмәндир. Кабул этмәге меҗбур болан совгатларының болса, бахасыны төләп алыпдыр. Саид Нурсының медресе билими билен дини билимлерде газанан ылмы квалифи-кациясы, дүрли такык билимлерде гечирен ылмы ишлери билен тамамланяр. Ол дөврүниң газет-журналларыны ызыгидерли окап, үлкедәки ве дүнъедәки өсүшлер, өзгеришликлер билен ичгин танышлыкда болупдыр. Мунуң билен бирликде, өнүп-өсен юрдуның кынчылыкларыны хут өз башындан гечирен Саид Нурсы иң зерур мәтәчлигиң билимдигине дүшүнип, Гүндогарда дин ве такык билимлериң бирликде окадылҗак университетини ачмак үчин хемаят сорамак максады билен 1907-нҗи йылда Ыстамбула гелипдир. Шол ерде алымлар топлумына гысга вагтда өзүни ыкрар этдирен Бедиуззаман дүрли газетлерде язан макалалары билен Османлы дөвлетини ве пайтагты булаян эркинлик ве мешрутиет (конституцион монархия) чекелешиклерине гатнашып, мешрутиете ысламың адындан арка чыкыпдыр. 1909-нҗы йылдан соң, Ыстамбулдан чыкып, Гүндогара доланып гелипдир. Биринҗи Җахан уршы башланан гүнлеринде Ван шәхеринде яшаян Бедиуззаман шәгиртлери билен бирликде мейлетин милиция отрядларыны дөредип, фронта гидипдир. Ватан горагында өрән улы хызматлары битирипдир. Уруш вагтында бирнәче шәгирди шехит болуп, өзи хем Битлис шәхериниң горагында агыр яраланып, есир дүшүпдир. Үч йыл чемеси Руссияда туссаг боландан соң, Варшава, Виана, София үсти билен Ыстамбула гайдып гелипдир. Ыстамбулда дөвлет ёлбашчылары ве ылым адамлары оны улы шовхун билен гаршы алып, Дару'л-Хикмети'л-Ысламые (Дини Ылымлар Академиясы) агзалыгына кабул эдипдирлер. Бедиуззаман бу дөвүрде ресми везипесинден алан айлык хакы билен өз китапларыны чап этдирип, олары мугтына халка пайлапдыр. Ыстамбулың иңлислер тарапындан габалан дөврүнде онуң нешир эден "Хутуваты Ситте" атлы брошюрасы душмана гаршы дурмакда роль ойнапдыр. Анадолыдакы азат эдиш хереке-тини "гозгалаң" дийип атландыран Шейхүл-ысламың (Баш мүфти) фетвасына (карарына) жогап хөкмүнде, ол милли азат эдиш херекетиниң догрудыгыны гөркезип чыкыш эдипдир. Бу битирен хызматлары Анадолыда дөредилен миллет меҗлисиниң өвгүсини газанып, Бедиуззаман хут Мустапа Кемал Ататүрк тарапындан бирнәче гезек хайыш билен Анкара чагырылыпдыр. Бу чакылыкларың нетиҗесинде, 1922-нҗи йылың соңунда Анкара гелен Бедиуззаман меҗлисде ресми дабара билен гаршы алныпдыр. Тәзе дөредилен дөвлетиң меҗлис агзаларына 10 маддадан ыбарат болан беяннамасы билен йүзленипдир. Бу беяннамада тәзе өврүлишигиң гуруҗыларына ысламың мукаддесликлерине эе чыкмалыдыкларыны ныгтапдыр. Нетиҗеде, Мустапа Кемал Ататүрк билен бирнәче гезек душушыпдыр. Шонда оңа Гүндогарың умумы вагызчысы, депутатлыгы ве дин агзалыгы теклип эдилипдир. Эмма, Бедиуззаман бу теклиплери кабул этмән, Ван шәхерине гидипдир. Бедиуззаман мундан соңкы өмрүни Куръаның дөвребап тевсири болан алты мүң сахыпадан хем гечйән Рысале-и Нур Күллүятыны язмага багышлапдыр. Бедиуззаман иман хызматында өчмеҗек ыз галдырып, Куръаны бу асыра лайык гөрнүшде дүшүн-дирипдир. Онуң эсерлери хәзирки дөвүрде дүнйәниң дүрли диллерине терҗиме эдилип, көп ерлере яйрандыр. Онуң эсерлери Мүсүриң Эзхер университети тарапындан окув китабы хөкмүнде кабул эдилип, Америкада болса, шол эсерлери өвренйән кафедра дөредилендир. Хорматлы окыҗы! Элиңиздәки китапча хем шол Күллүятдан "Сөзлер" атлы китапдан алнан бир бөлекдир. Шонуң үчин хем автор бу китапчасаны "Кичи сөзлер" дийип атландырыпдыр. Онуң сизе дин билимини өвренмекде улы хемаяты дегер дийип тама эдйәрис. Сөзүмизи онуң шу әгирт пикири билен тамамламагы макул билдик: "Выжданың ышыгы дини ылымлардыр. Аклың нуры болса такык билимлердир. Икисиниң бирлешмегинден хакыкат йүзе чыкар. Олар бири-биринден айрылан вагты биринҗисинден - таассуп (өз билишинден башгасыны унамазлык) икинҗисинден - хиле ве шүбхе дөрәр." Ягны, диңе дини ылымлары окамак ынсаны көре-көрлүге, ялңыз такык билимлери өвренмек болса, техники тайдан өсүш газандырса-да долы көңүл рахатлыгына дәл-де, азгынчылыга ве агзалалыга гетирер.