Talyplar

salam ildeşler, yagdaylarynyz gowudyr inşalla, deginjegim tema syýasy däl, türkmenistanyň başga bir problemasy barada, elimizden bir zat gelmese de iň azyndan bulary gepleşmek we bilmeyanlerimizin habardar bolmagy zeruriýetmika diyyan, watanymyzyň uly bölegi çölem bolsa, geografiyamyz esas ekerançylyga uygundygyny bilmeyan yok, ekerançylyk üçinem suw esas mesele; eger türkmenistan hazir pagta bilen bugday planyny dolup bilmeyan bolsa, munuň arka planyndaky sebaplerden birem suwsuzlykdyr, muny ekerançylyk bilen başagay her dayhandan eşidip bilersiniz; beyleki faktorlar barada sonrak deginerin; bizin esas suw damarymyz amyderyanyň tajigistandaky pamir daglaryndaky sarez (usoi dam) kölünden gelyandigini bilyarmidiniz (daglar bilen gurşalan we deniz derejesinden yüzlerçe metir belentde), bu özboluşly köl 1911-nji ýylda bolan yer titremesi netijesinde emele gelipdir, yöne hazirki wagtlarda onun kararsyzlygy ikirjinlendiryar, sebabi güyçli bir yer titremesiniň netijesinde ol kölün çökme ahtimallygy bar ekeni; oylanyp görün eger ol çökse, amyderyanyn suwy azalsa, (tajigistandaky boljak suw basmalary gepleşjegem dal) onda başymyza geljek açlygy türkmen hökümetinin ekerançylyk üçin edip biljegi in uly iş, mana göra garagum kölünin betonlanyp suwun yere sinmeginin önünin alynmagydyr, sebabi bizin çagesöw topraklarymyz suwy özüne çekyar we ynanyň atyzlara yetene çenli amydaryanyn suwunyn 50% golaýy (menin çakymdyr, fakt daldir) yere sinyandir, eger kanallarymyz betonlanyp munun önüne geçilse onda ekerançylygymyz hasam ösermika diyyan mena, pikirleriniz paylaşsanyz minnetdar bolaryn..

Bayram-Jm

15 years ago

Salam btp! Çaga döwrüm kän eshidýädim. Ýagny täjigistandaky köl çökse tm'yñ gündogar ýerlerini suw basar diýip. Suwuñ beýikligem azyndan 5 metre çenli ýetermish. Menä ynanjagymam bilemok, ynanmajagymam.
Derýalary betonlamak hakda aýtsam bolsa amyderýany betonlamak bashartmazmyka diýýän. Üstünden köpri gurup bilenoklar. (degishýän))).)
derýadan gelýän aryklary ýeriñe çenli betonlamak daýhana agyr düsher. Hökümedem daýhana goldaw, kömek bermelimikä diýýän. Shonda daýhançylygymyz öser.

btp

Aral’ın ölümü, Karakum kanalı bilen başlar. Tüm yerel ve bilimsel ve liderlerin garşı goymalarına garamazdan merkezi planlama bir asırlık düyşün çekijiligine gapylyp sonunda bilenini okady. Politbüro, Karakum kanalynyň açylmagy için kararyny beren soň kanal 1950’lerde gazılmaga başlandı. Kanal 1950’lerin ikinci yarysynda tamamlananda Amu Derya’dan alyan suwunyn Karakum çölüni geçip Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’a, o yerdenem 1200 km’lik yoluny tamamlap Hazar Denizi’ne ulaşýardy. Karakum kanalynyň 1200 km’lik güzergähiniň uly bir bölümü yaz aylarında howanyn derejesi 55 derejä kadar artan, ady üstünde Karakum çölünden geçer. Başından sonuna çenli dabany (düybi) gum bilen gaplı bolan kanalda Amu Derya’dan akan suwun % 30-35’i toprağa garyşýar, beyleki % 30-35’lik kysmy bolsa ayratynam yaz aylarında bugarlaşýardy. Suwun bu diyen gyt bolan geografik bir bölgede, ony beylesine insapsyzja ve bilgisizje ysraf etmegiň mantygyna düşünmek mümkin däl.
Kanal sorunu sadece Karakum kanalı ile başlayıp biten bir sorun olsa belki güç ve pahalı da olsa bir çözüm yolu bulunabilirdi. Aral’ı besleyen iki büyük nehirde, kuzeyde yoğunluğu pirinç tarlaları olan toprakları, güneyde ise pamuk tarlalarını sulamak için küçük büyük binlerce açılmış kanalın hepsi de Karakum kanalı gibi ilkel su yolları olarak hizmet görüyor. Aral gerçekten kurtarılmak isteniyorsa herşeyden önce açılan ilkel su kanallarının yerine, suyu israf etmeden nakledecek modern sistemler uygulanmalı. Sadece işin bu tarafını gerçekleştirmek için gereken projelerin faturası milyarlarca ABD doları tutuyor. Bu paranın nasıl, ne zaman ve nereden bulunacağı Aral denkleminin bilinmeyenlerinin başında gelir.

yönlendirme: aral köli we suw problemasy

yagny garagum kanaly amyderyanyn suwunyň 60% göterimini yok etyar, eger garagum kanaly we ona menzeş türkmenistanyn territoriyasyndaky beyleki kanallar (menin obamdaky garagum çemesi apet hanyap, şabat) betonlaşdyrylsa, ki bu ansat dal hakykatdanam, yöne bir gezek etdinmidi bu asyrlarça işimizi görer we su isribinin önüne geçer...

beton diyende çagyl daş bilen garyşdyryp döksenem in azyndan 90-95% suwun sinmeginin önüne geçip bileris, beylelik bilen aral denzine de suw gider we takyr yatan yerlerimizem ekerançylyga goşup oba hojalygyndaky önümçiligi artdyryp bileris, gazagystana mataç bolmarys, ertir birigün nursultanyn "ey berdi, gaty görme bu yil bugday berip biljek dal" diymejegini nireden bilyaniz...

usoi dam (dam-bent, baraj diymekmiş), sarez kölüni dökülmekden gorayar, ol bentiň sag tarapy köl sol tarapam göni aşak gaytyar, yagny bu bir yer titremesinde ol dag parçasy çat açaysa işimiz gaydar manysyna gelya

bond

salam btp hazir shol koli orslar gorayar eger shonyn bowedi yarylsa onda ishimiz gaydyar edil sholar yaly murgabam sheyle onam orslar gorayar owganstanda yone arada .... shony yarjak boupdyrlar onrak murgbynkyny ol yarylsa maryny suw alyar.

Usoi dam we amyderya