Yslamda haram kylynan iýmitler Kurany Kerimde dört sany iýmitiň haramdygy aýdylýar. «Ol (Allah) size diňe meýtäni (maslygy), damak gany, doňuz etini we Allahdan özgäniň adyna kesilen haýwanyň etini haram kylandyr...», (Bakara, 173). 1. Meýte (maslyk). Kuranyň iýilmegini haram kylan iýmitleriniň iň esasylaryndan biri maslykdyr. Ol iýmek üçin damagy çalynmadyk ýa-da awlanmadyk, özi ölen haýwanyň we guşuň maslygydyr. Näsaglyk ýa-da zäherlenme sebäpli ölen haýwanyň etini iýmek saglyk üçin howpludyr. Maslygyň haram kylynmagynyň iň esasy sebäbi şudur. Damagy çalynman boglup ölen, urlup öldürilen, ýokardan gaçyp ölen, başga bir mal tarapyndan öldürilen haýwan maslyk saýylýar. Ýöne bu mallaryň jany çykmanka ýetişilip, damagy çalynsa halal bolýar. Cuwda özi ölen balyk hem maslyk saýylýar. Maslygyň şahyny, süňküni, ýüňüni peýdalanmak mubahdyr. Derisi bolsa eýlenenden soň, arassa saýylýar. 2. Damakgan. Malyň damagy çalnanda ganynyň köpüsi daşyna akýar. Muny iýmek- içmek haramdyr. Ýöne inçe damarlarda akman galan gan ýa- da dalak we bagyr ýaly agzalarda galan ganyň iýilmeginde zelel ýokdur. Ganyň haram edilmeginiň esasy hikmeti onuň hapalygy, içinde adama zyýanly dürli mikroblaryň we bakteriýalaryň barlygy sebäplidir. 3. Doňuz. Bu jandaryň etiniň haram edilmegi Kurany Kerimde (Bakara, 173; Maide,3; En'am, 145; Nahl, 115) hem-de hadyslarda anyk, kesgitli görnüşde aýdylypdyr. Pygamberimiz bir hadysynda: «Allah we Onuň Resuly hamryň, maslygyň, doňzuň we çokunmak üçin ýasalýan butlaryň alyp- satylmagyny haram edendir», (Buhary, Ebu Dawud, Tirmizi) diýýär. Doňzuň içýagynyň azyk üçin we başga maksatlar üçin ulanylmagy hem haram edilipdir. Doňuz eti ýahudi we hristian dininde hem haramdyr. Töwratda doňzuň murdardygy bellenip, etiniň iýilmegi we maslygyna degilmegi gadagan edilipdir (Tesniýe, 14/8). Häzirki döwre gelip ýeten Injillerde doňuz pes jandar hasap edilse- de, etiniň iýilmegini gadagan edýän anyk maglumat ýokdur. Ýöne hristianlygy giňden ýaýratmak maksady bilen Pawlos doňuz etini gadagan edýän aýatlary Injilden aýryp «Ynsany agzyndan giren däl-de, agzyndan çykan hapalar», (Matta, 15/11,18) we «Bazarda alnyp-satylýan her bir zat iýlip bilner», (Korintoslylara birinji hat, 10/25) diýen ýaly deliller getirip täze düzgün girizipdir. Yslam alymlary doňzuň etini- ýagyny iýmegiň gabanjaňlyk, namysjaňlyk ýaly duýgulary küteldip, ynsanyň ahlagyna erbet täsir edýändigini belleýärler. Șeýle hem häzirki döwrüň ylmy we medisinasy doňuz etiniň ynsan saglygyna zyýanlydygyny subut edýär. Ösen tehniki enjamlar bilen doňzuň eti we ýagy işlense-de, dürli azyk önümleri üçin goşmaça garyndy hökmünde ulanylsa-da, ol haramlygyna galýar.

Köneler, ynsan tarapyndan 13 years ago
Teswir ýazmak üçin Içeri gir