Talyplar

GYBATKEŞ !!!!! Ruzy-magşar şikat eder tiliňden, Ryswalygyň budur seniň, gybatkeş! Ömrüň ele berme, azma ýoluňdan, Agyrtmagyl iliň-günüň, gybatkeş! Bulut dek küküräp, bark kimin gürlär, Gähi buzdan tagtlar, ataşdan ýerler, Gatyr dek içýanlar, bugra dek marlar, Bedeniňden sorar ganyň, gybatkeş! Halyň gören haýran bolup aglarlar, Özüň Syjjyn atly jaýda baglarlar, Tiliň çekip, demir bile daglarlar, Gara bolar şol gün Günüň, gybatkeş! Ýaman söz aýradyr ýagşy dostuňdan, Günähiň agramy basar üstüňden, Jähennem içinde tamug astyndan, Peleklere çykar üýnüň, gybatkeş! Malekler göterip, gürzler urarlar, Endamyňdan suw dek akar zäherler, Haşlaşyp durarlar ýanyňda marlar, Endamyňdan sorar ganyň, gybatkeş! Bir dem gutulmaz sen, tamug naryndan, Teniňe ýaýylan ýylan zährinden, Şol azabyň hasratyndan, zaryndan, Peleklere çykar üýnüň, gybatkeş! Orun biýrler saňa eltip bir jaýda, Günüň geçer gije-gündiz hay-waýda, Azabyň artdyrar seniň her aýda, Çilimkeş hemradyr-ýanyň gybatkeş! Ruýsyýa sen magşar güni kerime, Taňry sowabyňdan alar jerime, İmansyz ten idip elter jehime, Gile eder senden janyň, gybatkeş! Magtymguly diýer iliň gözünden Düşübän, hor bolsaň, görgül özüňden, Tiliňni çekmeseň haram sözüňden, Belli, bibat bolar diňiň, gybatkeş!

Köneler, nauk tarapyndan 14 years ago

yslam

14 years ago

Gybat belasy
Goňşyň bilen ýa-da ýakyn dostuň bilen gürrüňdeş bolup, onuň ýanyndan gaýdanyňdan soň seniň yzyňdan gybatyň edilip-edilmeýändigini, anyk aýdyp bilmeýän bolsaň, bu rejäniň gowy däldiginiň alamatydyr.
Şeýle dostlukda ne mähir-muhabbet bardyr, ne-de sylag-hormat. Çünki “Yzymdan gepim edilýär” diýip pikir eden adam mydama dost-ýarlaryna şübheli garar. “Kim bilýär? Yzymdan näme diýip gybat edýänini, Hudaý bilsin“ diýen şübhe ol adamyň ýüregini dilim-dilim eder. Şeýlelikde, bu şübhe goňşuçylyk hem-de dostluk-doganlyk duýgularyň pagyş-para bolmagyna getirýär.
Şol sebäpden Kurany Kerim adamyň yzyndan gybatyny etmekligi şol adamyň etini iýmeklige meňzedýär we aýdylýan gep dogry bolsa-da, kimdir biriniň yzyndan gepini etmekligi düýbünden gadagan edýär. Ýöne, gerek bolsa, anyk dogry maglumatlar gözlenýän wagty näme bilýän bolsaň, şony hem aýtmaklyk ýalňyş däldir. Eger-de, şeýle ýagdaý ýüze çykmasa, kimdir birini garalap, onuň kemçiliklerini, aýbyny orta dökmeklik, şol adam hakda ýalňyş pikirleriň döremegine sebäp bolmaklyk, ne dostluga, ne-de goňşuçylyga ýaraşar.
Ýeri geleninde dostlugy duşmançylyga öwürýän gybat hakda Süfýan bin Uýeýnäniň aýdan sözlerini ýatlap geçeliň.
Dört ýaşynda Kurany Kerimi ýatdan bilen, ellidenem köp gezek ýöräp haja giden Ymam Şafi ýaly beýik ymamlaryň halypasy bolan Kufe şäheriniň beýik alymy Süfýan bin Uýeýne gybatyň nähili ýaman günädigini bize şeýle düşündirýär:
- Günäleriň iň ulusy adamyň hakyny iýmek, adamyň hukugyny basgylamakdyr. Guluň hakyny iýen bolsaň, sen şehit bolsaň-da, günäň geçilmeýär. Şol adam bilen hökman baryp razylaşmaly. Şonuň üçinem kimdir biriniň hakyny iýen adam, baryp şol adamdan ötünç soramaly, razylaşmaly. Eger-de, haky iýlen adam dünýeden gaýdan bolsa, onuň mirasdüşerleri bilen razylaşylmaly. Şeýlelikde, guluň hakyndan gutulyp bolýar.
Emma kimdir biriniň gybatyny eden adamyňky başgaça bolýar. Ol öz günäsini ýuwmak üçin gybatyny eden adamsynyň mirasdüşerleriniň ýanyna baryp: “Men seniň garyndaşyň yzyndan gybatyny etdim, ol bolsa dünýeden gaýdypdyr. Günämi geçiň, size gerek bolsa pulam berjek“ diýmäge haky ýokdur. Çünki mirasdüşere beýle artykmaçlyk berilmändir.
Gybatyny eden adamyň bilen hökman ýüzbe-ýüze görşüp razylaşaýmaly. Eger-de, ol adam dünýäden gaýdan bolsa, onda magşar gününde onuň bilen duşuşyp, gybatyny edeni üçin oňa öz sogabyny berip, eger-de, sogabyň ýetmese, ol adamyň günälerini özüň alyp, razylaşyp bolar. Diýmek, gybatyň günäsi gul hakynyň günäsinden-de agyrdyr.
Näme üçin gybatyň günäsi, gul hakynyň günäsinden has agyr? Çünki adamyň abraýy, ar-namysy onuň mal-mülkünden has gymmatly. Eger-de sen kimdir biriniň hakyny iýen bolsaň onda, baryp şol haky ol adamyň mirasdüşerine berseň bolýar. Sen ol adam bilen razylaşdygyň bolýar. Emma kimdir biriniň yzyndan gybatyny edip, onuň ar-namysyna dil ýetirseň, sen ol adamyň abraýyny, ar-namysyny pul bilen satyn alyp, yzyna gaýdyp berip bilmersiň. Onuň bilen diňe şeýdip razylaşyp bilersiň. Hasap gününde ýüzbe-ýüz duşuşmak bilen.... Sogaplaryňy bermeli bolarsyň, eger-de, sogaplaryň ýetmese, gybatyny eden adamyň günälerini özüň almaly bolarsyň, diňe şu ýol bilen razylaşyp bolýar. Süfýan bin Uýeýne özüniň bu sözleri bilen bize şeýle diýmekçi bolýar:
- Siz gybata diliňizi öwrenişdirmäň! Degre-daşyňyzdaky adamlar bilen araňyzdaky dostluk-doganlyk gatnaşygyna zyýan ýetirjek gybatdan ýylandan-içýandan çekinişiňiz ýaly çekiniň. Eger sizde şeýle ýaramaz endik bar bolsa, ony aýyrjak boluň! Bu endigiňizi goýjak bolup jan ediň. Şonda sizi adamlar sylaram, hormatlaram.

nauk

14 years ago

Gybatyň dört görnüşi bardyr:

Birinji görnüşi küfürdir. Bir kişi musulman bendäniň yzyndan gürrüňini edip
başlaýar we oňa “Gybat etme” diýleninde, ol
“Bu sözler gybat däl, çünki
hakykaty aýdýaryn” diýip, özüni aklajak bolýar. Ol beýle etmek bilen Allahyň
haram eden zadyny halal hasaplaýar.

Ikinji görnüşi munapyklykdyr. Gybatyň bu
görnüşi şeýle: Kişi biriniň adyny aýtman onuň yzyndan gürrüňini edýär. Ýöne
ony diňläp oturanlar, gybaty edilýäniň kimdigini aňýarlar. Gybatkeş bolsa,
özüçe, şeýle etmek bilen gybat günäsinden sypýandyryn öýdýär.

Üçünji görnüşi günädir. Gybatyň bu görnüşinde bir adam at tutman biriniň gürrüňini
edýär we özüniň günä iş edýändigini hem bilýär. Şeýle ýagdaýda, ol adam
günäkärdir we hökman toba etmelidir.

Dördünji görnüşi-de mübah hatda sogaby hem bardyr. Gybatyň bu
görnüşi aç-açan günä edýän bir adamyň ýa-da bidatçynyň pyssy-pujurlyklaryny paş
etmegidir. Kişi beýle etmek bilen, sogap gazanar. Çünki onuň bu düşündirişinden
soň bozgaklyk edýän adam tanalyp, onuň zyýanyndan gaça durlar. Pygamberimiz
(s.a.w.) hem: “Ýamanyň ýamanlygyny düşündiriň, goý adamlar ondan gaça dursunlar” diýýär.

Sensizmenkimyarebbim

14 years ago

Alla ýalkasyn, örän gyzykly we gerekli sözler eken.
ALTMYŞ DOKUZYNJY BÖLÜM

GYBAT WE IÇIGARALYK

1423. Pygamberiň aýdany: «Kyýamat güni adamyň eline, etmedik ýagşylyklary ýazylan sahypa berler. Ol «Eý, Hudaý, bular maňa nireden geldi?» diýip soranda, ol «Bu adamlaryň sen hakda eden gybaty, ýöne sen ony bileňok» diýer.
1424. Enesiň aýdany: «Gybat edeniň orazasy bozular».
1425. «Gybat täretiňi bozarmy?» diýip, Mujahytdan soralanda, ol «Hawa, sogabyny hem kemelder» diýipdir.
1426. Bir adam Ibn Siriniň ýanyna gelip «Sen hakda gybat etdim welin, şony maňa halal etsene» diýipdir. Ol: «Hudaýyň haram eden zadyny halal etmäge hakym ýokdur» diýip, jogap beripdir.
1427. Asmagynyň aýdany: «Çarwa arabyň biri dostlarynyň üstünden düşüp, gybat edip oturan adamlaryň ýanyna barypdyr. Ol: «Eý adamlar! Bu ýalan gürrüňi goýuň, ol şu ýerde häzir bolsa-dy, derrew ony öwüp başlardyňyz» diýipdir.
1428. Dygbylyň sözleri*: «Mertebämi görip bilmeýän adam-a, gybatymy edýär. Ýagşylar bolsa, eşidendikleri üçin alkyş aýdýar. Göripleriň käbiri, gabat gelemde, ýüzüme gülüp bakýar, gözden ýitdigim, içýan bolup çakýar. Zeminiň ýüzi göriplerden şeýle bir dolupdyr, indi dünýä hem şolardan ýaňa dar görünýär».
1429. Başga biriniň sözleri*: «Günde ýüz öwüsýän käbir adamlar bar. Olar öwütçimi, göripmi, aňlar ýaly bolmady. Men bulara şeýle bir haýran galýaryn: Bir eli bilen aýagyňdan aslyşsa, beýleki eli bilen başyňy sypap dur. Bularyň yanynda arkamy alsa, olaryň ýanynda, ýere çalyp dur. Eý, adamlar, aralary asmandan uzak bolan bu iki gylyga birlikde ýapyşmaň!».
1430. Abdylla ibn Mübäregiň aýdany: «Biri hakda gybat etmeli bolsa, atam hakda ederdim. Sebäbi ol ýagşylyk edenime degýän adam».
1431. Abdylla ibn Tahyryň sözleri*: «Özgeden aýyp tapsaň, öz nogsanyň hem açylar. Ilden gizläp ýören aýbyňy illere aýdarlar. Adamlarda ýok zady olara ýöňkemek, Hudaýyň we iliň öňünde uly günädir. Bir akyldaryň aýdan sözüni diňle, ol parasatly söz synalan zatdyr: Adamlar hakda söz açsaň, olaryň aýbyny aýtma. Seniň üçin öz aýbyňdan uly nogsan bolmasyn. Olaryň aýbyny gözläp başlasaň, aýbyny taparsyň, ýöne öz aýbyň olaryňkydan has köpdür».
1432. Ibn Apbasyň rowaýaty: «Allatagala Musa pygambere: «Eý Musa, soňky deminde gybatyna toba edip ýogalan adam, iň soňky bolup jennete girer. Gybat edip ýogalan adam, ilkinji bolup dowzaha girer» diýipdir.
1433. Abdylla ibn Mübärekden gybat hakda soralypdyr. Ol: «Ýüzüne aýdyp bilmejek zadyňy, ýeňsesinden gürlemek» diýip, jogap beripdir.
1434. Iki sany hristian tebibi Ibn Sirininiň ýanyna barypdyr. Olaryň biri daşary çykanda, Ibn Sirin beýleki tebibe bakyp: «Eger gybat hasaplamasaňyz, haýsyňyz ökde diýip soraýjakdym?!» diýipdir.
1435. Pygamberiň aýdany: «Öz ýanynda gybaty edilen musulman doganyny başardygyça goldan adamy Hudaý iki dünýäde hem goldar. Pisint etmän, üstünden düşýäni bolsa, Hudaý iki dünýäde hem kösençlige duçar eder».
1436. Omar ibn Abdyleziziň aýdany: «Özüňe ýamanlyk eden adamynyň ýamanlygynyň mukdaryna görä sögmäge rugsat berilýär. Emma artykmaç sögseň, onuň üçin sogap, saňa bolsa günädir».
1437. Hatyn Asammyň aýdany: «Ýalançy – dowzahyň iti, görip – dowzahyň doňuzy, gybatçy we gepçi — dowzahyň maýmynydyr!».
1438. Sufýanyň aýdany: «Iýas ibn Mugawyýanyň ýanyndadym. Gapdalymdan bir adam geçip gitdi welin, men ondan bir zat soradym. Ol: «Dymyp otyr» diýdi. Soňra: «Eý, Sufýan, rumlylar bilen bolan söweşe gatnaşdyňmy? Türkler bilen söweşip gördüňmi?» diýdi. Men: «Ýok» diýdim. Ol: «Görýäňmi, duşmanlaryň senden sag-salamat, musulman doganyňa bolsa ezýet berýärsiň» diýdi. Gaýdyp şeýle hereket etmedim.
1439. Wehp ibn Münepbihiň aýdany: «Gepi-gybaty adamlaryň agzynda sakgyç bolýança, adam mertebeli bolup bilmez»
1440. Ibn Mesgudyň aýdany: «Gybat-azgyn karylaryň iýmişi, bozuklaryň meýlisi, patyşalaryň bossany, aýallaryň örüsi, itpisint adamlaryň iýmiti, takwalaryň zir-zibilidir».
1441. Pygamberiň aýdany: «Adamlaryň etini iýýäniň (gybatyny edýäniň) orazasy kabul bolmaz».
1442. Mekhulyň aýdany: «Gybatyň ähli ýagşylygyňy iýişi, oduň pagta übtügini köýdürişinden hem çaltdyr».
1443. Sagyt ibn Jubeýriň aýdany*: «Hudaý hiç bir zady ýadyndan çykarmaýar. Ýöne onuň ähli işiniň sogabyny adamlara eden gybaty köýdüripdir».
1444. Pygamberiň aýdany: «Bu dünýäde adamlaryň etini diriligine iýýän adamlar, dowzahda porsy maslyk bilen bakylar».
1445. Pygamberiň aýdany: «Kim musulmanyň aýbyny örtse, Hudaý hem onuň aýbyny gizlär. Musulmandan aýyp tapan, tä özi hem şoňa duçar bolýança, dünýäden gitmez».
1446. Isa Mesihiň aýdany: «Adamlaryň aýbyna hojaýynlar ýaly seretmän, bendeler ýaly öz aýbyňyzy gözläň. Doganynyň gözünde gara görýän adam, öz gözüniň [gara]görejini görüp bilýän däldir».
1447. Bir adam Iýas ibn Mugawyýa şeýle diýipdir: «Men aýby köp bir adamyny bilýärin. Aýby köp diýýänimiň sebäbi, ol elmydama özgeleriň aýbyny ýatlaýar. Şeýtmek bilen öz aýbyny örterin öýdýär».
1448. Abul Atahyýanyň sözleri*: «Adamlaryň ählisi özgaň aýbyny görmäge zor, özüne gezek gelende kör. Öz aýbyny örtüp, özgeleriňkini paş edýän kişiden haýyr bolmaz».
1449. Asmagynyň aýdany: «Abraýly adamlaryň meýlisinde, bir kişi beýlekini ýamanlapdyr. «Sen özgeleriň aýbyny ýaýmak bilen, öz aýbyň köpligini bildirdiň. Sebäbi, adamyň özünde häçe mukdar aýyp bar bolsa, ol özgelere-de şonça aýyp ýöňkeýär» diýip, ýaşuly dillenipdir.
1450. Ýahýa ibn Eksemiň sözleri: «Hudaýa şirk ýetirmekden soňky iň uly aýyp – öz nogsanlygyňy bilmezlikdir».
1451. Käbir hekimleriň aýdany: «Biriniň aýbyny açsaň, şonuň ýaly nogsanyň özüňde döremeginden häzir bol».
1452. Huraýmynyň sözleri: «Özi nogsanly bolup, özgeleriň arkasyndan gybat edýän adamlaryň ýüreklidigine haýran galýaryn».
1453. Başga biriniň sözleri*: «Adamyň eden işini ýazgarmajak bol. Seniň özüňem olardan üýtgeşik dälsiň. Kim özgäň aýbyny ýatlap, özüniňkini örtýän bolsa, onuň akylyna zeper ýetendir».
1454. Hasanyň aýdany: «Özünde aýyp barka, iliň aýbyny ýaýyp ýören adam, tä bu pişesini goýup, öz aýbyny düzeldýänçä, imanyň hakykatyny duýmaz».
1455. Abu Zueýbiň sözleri*: «Ol biriniň öz aýbyna gözi düşmez. Özgäň aýbyna nazary kaklyşdygy sypdyrmaz. Adam öz aýbyny bilen çagy, özgelerden nogsan gözlemekden batyl galýar».
1456. Rabyg ibn Huseými bir gezek Abdylla ibn Mesgudyň ýanyna giripdir. Abdylla oňa: «Eý, Abu Huseým, adamlary nähili görýärsiň?» diýende, ol: «Eý, Abu Abdyrahman, adamlar öz günäleri üçin arkaýyn, özgeleriň günäsinden bolsa gorkýarlar. Illeriň ýamanlyklaryny görýärler, özleriniňkä bolsa gözlerini ýumýarlar. Sen hem ilki özüňe gara, şonda özgelere meşgul bolmaga eliň ýetmez» diýdi.
1457. Halyt ibn Welit bilen Sagt ibn Abu Wakgasyň arasynda dawa-söz bardy. Bir adam Sagdyň öýünde-kä, bu sözi Halyt ibn Welide aýtdy. Ol: «Diliňi sakla, biziň aramyzda näme bar bolsa, ol hiç haçan dinimize zeper ýetirenok» diýipdir.
1458. Muny maňa Basradakam Kazy Abu Abdylla Nuhawendi gürrüň berdi. Abu Asymyň sozi: «Iliň donundan çekseň, iller seniň donuňdan aslyşar, ýagny ilden aýyp gözleseň, olar hem senden aýyp tapar».
1459. «Gybat näme?» diýlip, pygamberden soralanda, ol: «Onuň halamaýan zady bilen doganyňy ýatlamak» diýipdir. «Eý, Pygamber, eger meniň aýdýan häsiýetlerim şonda bar bolsa näme?» diýende, Pygamber: «Eger ol şonda bar bolsa, oňa gybat diýilýär. Eger onda ýok zady aýtsaň, onda ol töhmet bolýar» diýipdir.
1460. Pygamberiň aýdany: «Bu dünýäde adamlaryň etini diriligine iýýän adamlar, dowzahda porsy maslyk bilen bakylar».

Batyr1986

14 years ago

ruzy =?
ryswa = ?
gäh=?
bugra=?
tamug=?
nar=?
ruysyya=?
jehim=?

shular name diymek bolyarka bilyan bamy?
goshgyna sag bol nauk.

Sensizmenkimyarebbim

14 years ago

ruzy = gün, köplenç halatda kyýamat güni göz öňünde tutulýar.
ryswa = masgara
gäh= aslynda "ýer, mesgen, jaý" diýen manylary berýar, meselem "seýilgäh". Gähi sözüniň "käte" manysynda gelýän ýerleri hem bar.
bugra= düýe
tamug=dowzah
nar=dowzah, ot-ýalyn
ruysyya= bu hem biabraý, ýüzigara, utançly
jehim= dowzah

bende

14 years ago