Bu ― oňa Aksoltanyň öz eden pendi. Ýagny, ugratjak wagty ol maý tapyp, özüniň gelejekki giýewsine: «Adyna hat ýazyp, suwjuk çözler bilen gyzy uýada goýup ýörme, Böri jan, öýüňize ýazaňda bize-de salam aýt, boldy şol. Biz düşüneris» diýipdi.
Asyl ol başda-da Gökbörä: «Halaşdyňyz, taň etdiňiz. Men garşy däl. Birentekleri ýaly duşuşjak, öpüşjek bolup, harabadan-haraba bukdaklaşyp, haýatdan-haýata bukulyşyp ýörmäň. Şü öýde, men gözümiň alnynda görşüp, gürleşip ýörşüňiz besdir. Şeýtseňiz soň durmuş süýji bolar. Gadyr-gymmatyňyz artar» diýipdi.
Zerkäkiliň özem şol düzgüni kem görenokdy.
Soňabaka muňa Gökböriniň özem öwrenişdi. Pynhan sakladygysaýy söýgüsiniň has möwç alýandygyny duýdy.
...Onuň iberen salamy şol gün agşam eneli-gyz üçin ullakan şatlyk boldy. Begençlerine bir wagtlar, bir ýerlerde bukup goýan bir düwür gantlaryny çykaryp, tä ýarygijä çenli süýjüli çaý içdiler. Ýekeje gezek ady tutulmadygam bolsa, bu üýtgeşik çaý içişligiň kimiň hatyrasyna gurnalandygyny eneli-gyzyň ikisem juda ýagşy bilýärdiler.
6.
Şeýdip, aradan bir ýarym ýyldanam gowrak wagt geçdi.
Bir günem, güýz aýlary bolsa gerek. Towşan gum içindäki daşgynrak garyndaşlarynyň biriniňkä toýa gitdi-de, «gyzyl tapan gyrnak» ýaly ýyljyraklap geldi. Gelşi ýalam egen-tegeniň içinde kakasy bilen çaý içip oturan ogly Aždaryň ýanyna girdi. Onuň elindäki içi eşrepi ýaly gyzyl hem gyzgyn çaýly käsesini garbap diýen ýaly aldy-da:
― Men-ä ahyr seniň ýitigiňi tapandyryn, jan oglum... ― diýdi. «Şirp» etdirip bir gyrasyndan çalarak owurtlady. ― Edil, şolar ýaly gyzyň bir ýerlerde bardygyny bilip garaşan ýaly-da sen...
Peleň awçy bir zatlar diýdi. Onuň bir wagtlar Aždaryň Gökbörä: «Seň halanyň bilen ol göwnejekmişinmi» diýşi ýaly, adatça aýdylaýmaly zady aýdandygyny Aždar-a çak etdi, esasy dilmajy bolan Towşan bolsa magat bildi.
Şonuň üçinem ol demi-demine ýetmän, «has-has» edip oturyşyna:
― Göwnär, näme göwnemän! Meň Aždarym ýaly ýigit tapsa göwnemejek gyz bolmaz. Onsoňam men eýýäm olaryň agyzlaryny ysgadym. Görgüliler ogul-gyzlaryny basymrak ile-güne goşubilseler kaýyl asyl. Ho-ol, geçhä-geçlikde baýlar bilen Eýrana, ondanam Owgana geçenler bar-a, ana, şular-da, şolar. Ynjalman gaýdypdyrlar... Esasanam gyzlary ýetişenden soň bilipdirler, ýalňyşanlaryny... ― Ol indi ogluna tarap öwrüldi. ― Gyz welin gyz jan-da! Şoňa göwnüň ýetmese hiç kime-de ýetmez.
Peleň awçy bir zatlar diýdi.
Towşan başyny ýaýkady.
― Ýok, toý edenler olar däl. Toý edere bu wagt olaryň ýagdaýlaram ýok. Zordan özlerini atypdyrlar. Watan küýsäp gaýdypdyrlar. «Özümizi şo topraga, iliň-günüň içine atsak bolýa, galanynyň bir alajy bolar...» diýipdirler. Hökümet rugsat berse, oba siňäýmek hyýallaram ýok däl...
Aždar gorsanyp ugrady.
― Eje, sen maňa birinjiden-ä olaryň salgysyny ber, ikinjidenem barar ýaly bir bahanajyk tap.
― Wiý-ý... Bahanaň-a honha, Habyp daýyň toýuny gutlap barybermeli. Galanyny olaň özleri oňararlar. Aýdyp gaýdandyryn...
«...Iki günde gelerin» diýip giden Aždar üç gündenem köp eglendi. Aýdyşyna görä, Habyp daýylary oň ejesiniň aýdyşyndanam gowy garşylapdyrlar. Gyz bilen emin-erkin duşuşdyrypdyrlar, gürleşdiripdirler.
Netije garaşylyşyndanam gowy bolupdyr. Aždar-a gyz entek günortanaralar eli setilli suwa geçip barýarka, gara öýüň gözeneginden görkezişleri ýaly: «Tü-üýs, meň diýýän gyzym şü...» diýip, duran ýerinde «diriň-diriň» böküberipdir. Ony telim wagt bäri gözläp ýörendigini duşuşyk mahaly gyzyň özüne-de aýdypdyr.
Gyzam gaty bir geregini artdyrjak bolubam durmandyr. «Tas ýat illerde galypdym. Hern-ä öz ilime gowuşmak nesibäm bar ekeni. Şoňa-da şükür. Toýa gelende ejeňem ejem daga duýdurypdyr. Gowy gyzyňyz bar ekeni, garyndaşlygy täzeläýsek ýagşy bolardy» diýipdir. Biziňkilerem «Nesibedir, göreli, näwagt, näzamana, soraşyp ideşeli, ýaşlaram görüşsünler, birki agyz söz alyşsynlar. «Soňky gün «Meni öz eliňiz bilen ýakdyňyz» diýmesin» diýipdirler. Ine, bizem duşuşdyk. Men-ä garşy däl. Senem şol pikirde bolsaň, bar-da aýdaý, gelibersinler.
Daşyndan seredeniňde diýseň dymma görünýän gyzyň edil erkek adam ýaly mert, pert-pert gürläp durşy Aždary diýseň hoşuna geldi. Gyzyň akýagyz, daýaw göwresine gelşik berip duran çomuç deý bilekleri, kösük deý barmaklary, her sözünde yranjyrap, dem alanda özüne tarap owsunjyrap gidýän gaba göwüsleri, ak alkymyň üstünde hasam gara görünýän örümli saçlary, balkyldap bäri bakanda nazaryny sowmaga mejbur edýän ala gözleri welin, bir demde Aždary otlara salyp, ýüreginiň ysgynyny alan, şunça ýyllap nähili agyr ýüküň yşgynda gezendigini bildiren bolsa gerek, çünki, ol dolanyp gelende gidendäkisinden has sus geplemezek bolup geldi. Ýygy-ýygydan sowuk demini aldy. Zol-zol guma, düýn-öňňinjik gidip gelen ýoluna tarap garady. Basymrak toý sähediniň bellenerini, ejesiniň diňe şol hakda gürlemegini isledi.
Towşan ýene ýyl ýarymjyk garaşyp, Gökböri gelenden soň goşa toý etmek baradaky girizen teklibini halamady.
Namys ýesiri-6 (powest)
-
Korolewa
3 years ago
- Ýoluň takmynan ýigrimi kilomertliginde «Ata» obasy ýerleşýärdi. Ugradýanlaryň aňrujy ýagdaýy bolana öz söwerlerini şoňa çenli ugratdylar. Şondan soň ymykly hoşlaşyp we diňe yzlaryna gaýtdylar. Ýigitleriň ýüreklerini bozmaklyk üçin mümkin boldugyça gözýaş etmekden saklanmaga çalyşdylar.
Ýigitler tä naçarlarynyň garalary ýitýänçä, aýdym aýdyşyp gitdiler.
* * *
...Aşgabada baranlaryndan olary ähli ýerden gelenler bilen birlikde öz hünärleri boýunça dürli şäherlere, dürli respublikalara böldüler. Aždar bilen Gökböriniňem hersini tarapa ugratdylar. Aždar bu ýerde hem ofiserlerden inisini özi bilen bir ýere ibermeklerini haýyş etdi.
― Bu ýerde on dogan bolup, ýa ähli obadaşlary bilen bir ýere düşmek isleýänlerem bar ― diýip, özüne ýüz tutulan maýor garaçyny bilen düşündirdi. ― Siz o ýerik ýowara gideňizok, urşa barýaňyz. Iň bolmanda bi, parahatçylyk döwrüniň gullugam däl. Her kimiň öz orny bar. Barybir o ýere baranyňyzdan soň aýrarlar. Tak çto... (dowamy bar)
Juma Hudaýguly
-
IMMKN
3 years ago
- Так что довамына гарашян😃
-
Korolewa
3 years ago
- Minnetdar)!
-
IMMKN
3 years ago
- Korolewa йитдинле жора
-
Korolewa
3 years ago
- IMMKN, sayt asudashmazmyka diyip yorun
-
Korolewa
3 years ago
- Girer yaly bolmandyra sayt
-
IMMKN
3 years ago
- Онда иберай дуршуна мана повести гайрат эдип
-
Ahmedik_97
3 years ago
- Inda duzeldi oydyan... +++
06.07.2021, 18:11.
-
Ahmedik_97
3 years ago
- Sayt duzeldi diyjek bolandyryn, yalnysh dushunman
18:12
Korolewa 3 years ago- Kakasynyň: «Ýok! Hudaý maňa aýratynlykda iki ogul beripmi, toýlarynam aýratynlykda tutaryn diýenini eşidip, ondan köp-köp minnetdar boldy.
Bu maslahaty hat üsti bilen Gökböräde ýetirdiler. O-da kakasynyň tarapyny tutdy. «Haýyr işi jäht tutmak gerek, toýy saklamaň» diýip ýazdy.
Şeýlelikde ol mesele çözüldi. Ýöne, her niçik hem bolsa, toýa taýýarlyk hysyrdylaram üç aýa dagy çekdi.
Ýagny, ol gyşyň orruk ortasyna düşdi.
Bolsa-da, toý ýagdaýa görä erbedem geçmedi.
* * *
Şondan soň ylaýyk bir ýyl dört aý geçenden soň, agşamlyk işden gelende Zerkäkil ylgap baryp, ejesiniň boýnuna zyňdy.
― Eje! Böri geldi.
― Öýemi? Şu ýeremi?
― Ýok, öz öýlerine.
Aksoltan uludan demini aldy.
― Hudaýa şükür. Biz indi basym siziň toýuňyzy tutarys.
Zerkäkil «ýyrş» etdi-de, uýalyp aşak bakdy. Dodajyklary çommalyp, ýaňaklary gyzardy.
Agşam Peleň awçylara gözaýdyňa baranlarynda-da, şol mesele boýunça gürrüň gozgalan wagty, Zerkäkil aşak bakyp birnäçe gezek inçejik, süýem barmajygynyň ujy bilen, keçäniň gülüni dyrmalamaly boldy.
Sähelçe wagtyň içinde ine, indi ikinji gelni dullaryna geçirmek höwesi öýüň garrylarynyňam göwünlerini göge göterdi.
Emma, orslaryň: «Мы предпологаем, бог распологает» diýşi ýaly, bar zat başgaça boldy.
7.
Hut şol gijäniň özünde, daňdanaralar, gitlerçi Germaniýanyň Sowet Soýuzynyň üstüne ähtiýalanlyk bilen çozmagy netijesinde, ýeke bir Gökböri ýaly erte-birigün öýlenjek bolup ýörenler däl, eýsem Aždar ýaly ýyl ýarym mundan öň öýlenip, entek çaga ýüzi düşmediklerem, käbir üstüni çaga basdyrmaga ýetişenlerem duran-duran ýerlerinde çakylyga-da garaşman, şähere ― harby komissiriata tarap tutdurdylar we baryp özleriniň urşa alynmaklary barada arza ýazdylar.
Aždar birneme ekabyrrak bolansoň, inisi hakda komissar bilen gürleşjek boldy.
― Şu meniň inim, gullukdan düýn geldi. Üç ýylyň içinde ýekeje gezek rugsada-da gelmedi. Biziň muny öýlendirmek hyýalymyz bardy şonuň üçinem, bir aýjyk «otsroçka» beräýseňiz. Toýy sowup yzymyzdan-a ýeterdi... ― diýdi.
Muny eşidip, töwerekde nobatyna garaşyp duranlar gülüşdiler.
Gökböri agasynyň bu sözüni gelşiksiz gördi. Töwerekdäkileriň gülkülerinem şoňa ýordy. Bir agaryp, bir gyzaryp durşuna dert-azar gozgalan gürrüňiň terzini degişmä tarap üýtgetjek boldy.
― Agam oýun edýär, ýoldaş komissar. Uzaga çekmez bu uruş. Asyl bir aýa ýetmezem. Men onsoň gijä galyp, ýeňişden kem paý galyp bilmen ahyry.
Komissar Gökböriniň arkasyna kakdy.
— Berekella, soldat. Molodes! Watanyň, il-günüň ykbaly terezä goýlan güni, ownuk aladalar, öý hysyrdylary, hojalyk işleri soňa goýulmandyr.
Harby komissiriatyň giň howlusynyň içi-daşy ugradýanlardan doldy. Tüýs: «Göge alma atsaň ýere düşjek däl» diýenleri boldy.
Şeýle-de bolsa, Gökböri özüniňkiler bilen ine-gana hoşlaşmaga ýetişdi. Edil öz söýerleri ýaly gujaklaşyp, öpüşip hoşlaşmasa-da, şolaryň içinde Aksoltan bilen Zerkäkilem bar.
Ugraýanlar otla münmek üçin şondan ýüz ýigrimi kilomertlik uzaklykda ýerleşýän goňşy raýona paý-pyýada gitmelidiler.