Gelin shu sistema barada bilyanlerimizi yazalyng. Mena kan dushunemok, yalnyshmasam men sheylemika diyan, yalnyshsam duzedersinizda: Laiklik sistemasy(turkiyanin hazirki sistemasy) Ataturk tarapyndan duzulupdir. Esasan yurt harby goshunyng ustunde gurulmagy. Esasy harbylar bolmagy yurtda. Shu wagtky "gyzlaryng yalyksyz univera girmeli" diyen kanynam shonda bar oydyan. Bu sistema osmanlylar yykylandan song yuze chykya. Meng ucina erbet sistem, halamok. A siz nahili pikir edyaniz?
Turkiyadaky laik'lyk sistemasy
-
daKING
15 years ago
- Ay mena kellam agyzryar shu turklen sistemasy diyseler.Vapshe düshinemok. :(
-
poahf
15 years ago
- Hormatly agzalar laiklik(seküler) sözinin türkmençesi bar; dünyewi(lik)....
8-nji klas hukuk dersinde Türkmenistan dünyewi we hukuk döwletidir diyip yat tutdyryp halys irizipdiler
-
poahf
15 years ago
- Türk syýasy gurlyşynda(konstitusiya) gyzlar ýalyksyz uniwere girmeli diýip geçyan madda yok, ony Türkiyedaki YÖK(üniwersitetler arasy gurama) etyar, yagny syýasy sistemada yer yok.
Emma bu meselani düypden çözmek we çözümini-de knostitusiyanyn hemayasi astyna almak maksady bilen türk primyery konstitusiyada yer alan kabir maddalarda mejlis(TBMM)de öz deputatlarynyn köpligine guwanyp üytgeşikler girizmage synanyşdy, girizdi-de...
emma gysga wagtyn içinde bu meselanin çözülmesine garşy çykanlar tarapyn sud gozgaldy we Türkiyanin in uly derejedaki kaziyetyndan çykan karary netijesinde hökümet tarapyn üytgedilen maddalar yene önki halyna getirildi...
Hat-da waka munyn bilenem çaklenmedi, primyerin yokardaky synanyşygy sebapli tas öz partiya(AKP)synyn siyasy ömri togtadylyardy(yene şol bir kaziyet tarapyn).
Yagny siyasy arenadan çekilmek howpy bilen yüz yüze getirilipdi... AKP gapysyna gulp uruljakdy welin peydasyna berilen yekeje ses tapawydy bilen yapylmakdan gutuldy, emma hazynadan deputat sanyna göra alyan yıllyk girdejisinin bir bölegi şol gozgalan suda gurban gitdi....
Gepin gysgasy türk konstitusiyasynda gyzlar yalyksyz üniwere girmeli diyip geçmeyar, bu we şuna menzeş gadagançylyklaryn ahlisi türkiyedaki siyasy ideyalogiyalaryn netijesi.
Emma hazir welin Türk Konstitusiyasyny düyp göter üytgetmage tayinlanyar hökümet(AKP), türkiye halky yörarlikdaki kanunlardan halys irdi diyen kanagat bar,
birem bu konstitusiya geçen asyrda perewarod bilen hökümet postyny eyelan harbylar tarapyn yazilmagy-da türkiyanin dünyade artyan abrayina ters tasir etyar we halkyn aglabasy-da knostitusiyanyn tazeden harby bolmayanlaryn yazmagynyn tarapdary...
-
poahf
15 years ago
- Dünyade kabul göryan dünyewilik(laiklik) siyasy gurluşynyn asly aslynda Türkiyedaki dünyewilikden biraz tapawutly. Türkiyenin dünyewiligi özüne göra dünyewilik, yagny türkiyedaki dünyewilik dine türkiyede bar.
Dünyewilidin asyl manysy din döwlet ayralygyndan ybaratdyr. Yagny ne din döwlete garyşyar, ne-de döwlet dine.
Emma bu din duşmanlygy manysyna-da gelmeyar.
Dünyewi döwletde dine döwlet dinden saplanyar, emma grajdanlaryn welin wyjdan erki elind galyar.
Yagny bir grajdanyn günde 5 wagt namaz kylyp, 30 gün agyz beklemegi onun primyer ministir, prezident, deputat we ş.m bolmagyna pasgel bolmayar.
Emma şol grajdan siyasy kararlara gol çeken wagty kararyny öz ynanjyna göra derap bermeyar, yagny siyasy kararlaryny dini süzgeçden geçirmesi gadagan.
Gepin gysgasy dünyewi rejimde grajdan dindar bolup bilyar, döwlet welin asla...
Dünyewilik dine döwleti baglayar.
Ynha asyl dünyewilik(sekülerlik) yokardakydan ybarat.
Muna güyçler ayrylygyny(siyasylar, hukuk, esger, medya) hem goşsak döwrebap siyasy gurlyş, dünyade in köp kabul gören siyasy gurlyş emele gelyar.
Türkiyedaki dünyewiligin başgarak görünmegi münkin. Munyn sebabi-de 1923 yilindaky wakalara respublikanyn fundamentine gidilmeli bolyar.
Bilşiniz yaly Türk döwletini esgerler esaslandyrdy we bu hem günimize çenli esgerlerin siyasy rolynyn aktiw bolmagynyn in uly sebapkari.
Halk we harby bolmayan siyasylar taryhdan bu güne çenli esgerlerin tasirinden gutulmak üçin göreşyar, esgerler bolsa siyasy güyjini yitirmezlik üçin göreşyar.
Türk dünyewiligi bolsa bu göreş içinde taryh boyunça şekilden şekile girdi, hazirem giryar.
Bu göreşe yüzlerçe yazyjy, siyasatçy, alymlar we onlarça siyasy partiya gorban gitdi... harbylar tarapyn 3+1 agdaryşyklyk geçirildi...
Köp şüküt Türkmen döwletini harbylar gurmady...
-
SerJon
15 years ago
- poahf sagja bol maglumatlang ucin, yone mende yenede biraz sorag bar.
1-Name ucin halkyng aglabasy akp tarapdary bolsa-da, yalykly gezmane rugsat berseler halky, name ucin onda-da yalyksyz gezmeli univerde?
2-Name ucin harby adamyng namaz okamagyna rugsat bermeyaler, ya-da eshitdim uly zvanyaly harbylaryng ayallary yada eje-bajylary yalyk danynsa, ony ishden boshadyalar we sh.m?
-
poahf
15 years ago
- bu soraglara jogap tapmak isleyan yene geçen asyrda türkiye'de bolup geçen wakalara ser salmaly bolyar.
1923-nji ýylda osmanly imperiyasynyn mirasy üstünde türkiye respublikasy esaslandyryldy.
Esaslandyryjysy-da herkime malim; Mustafa Kemal atatürk.
1923 yilda türkiye zamananyn fransiyasynyn, angliyasynyn, gresiyasynyn we jahan urşyndan yeňenler tarapynda bolan beyleki döwletlerin goşunlaryny denizde we gury yerde yeňlişe sezewar etdi.
Yagny şol döwrün in kuwwatly goşunlaryny garşy agyr şertlerde yenmegi başardy.
Ynha şol söweşlerde türklerin serkerdesi M.K atatürkdi we elinde hazirki türkiye çaklerinde islendik rejimiň binyady üçin güyji bardy. gurdy-da...
Halyflygyn ömri togtadyldy, yerine dünyewi, hukuk türkiye respublikasy ady astynda hazirki döwlet guruldy.
Atatürkin baştutanlygyndaky taze hökümet dünyewiligi özüne göra biraz aslyndan başgarak görnüşde amala aşyrmaga başlady.
We bu hökümet her pursatda mümkin boldugyça G.batara menzemage synanyşmak bilen tä 1950 ä çenli halkyn geyim gejiminden başlap wyjdan erkine çenli birgiden zada burnyny sokup başlady.
1950 lere gelnende döwlet edaralarynda saryk dakmak gadagan, yaliksyz gezilmeli, azan türkçeleşdirilen we don geyenler zamanadan yza galan(!) hasabyndady...
Elbetde halkyn aglabasy bu edilyanlere garşy bolsada dur diymekden ejizdi, sebabi yeke partiyalylyk (CHP) höküm süryardi(hökümedin 90% harbylardan gelip çykypdy).
BU eden etgilik 1936 yilynda atatürkin ölüp İsmet inönü(milli şef)nin Prezident bolmagy bilen has hem möwj aldy. azan hem inönü döwründe türkçeleşdirilipdi... azan günde baş wagtyna Alla uludur alla uludyr diyip başlayardy... göz önüne gitirmegem gülkünç gelyar adama...
We bu yagday 1950 den sonra DP(demokrat partiya)nyn gurulmagyna çenli dowam etdi...
Garaz şol döwürler dinin önüne böwet üstüne böwet goyuldy.
Elbetde g.batardaky dünyewilikde bu edilenlere yer yokdy, sebabi dünyewilikde wyjdan erkine garyşylmayardy. hat-da g.batar kominizme garşy goranmak üçin dine goldaw beryardi.
DP-nin gurulyp ilkinji geçirilen saylawlarda hökümet başyna geçmegi bilen azan yene arapça geçdi, kabir erklerin, azatlyklaryn öni açylyp başlady...
DP gowşagrak hem bolsa türkiyani demokratlaşdyryp başlady we elinden geldigiçe halkyn erklerini gaydyp bertmage synanyşdy... emma DPnin güyji hem belli bir çage çenlidi, sebabi döwletin kabir postlarynda chp beyninden bolan bürokratlar otyrdy.
Adnan menderes baştutanlygyndaky DP nyn yurdy demokratlaşdyrmaga dyrjaşmagy şek şüphesiz hazirki türk demokratiyasynyn başlangyjy hasap edilyar...
Halk üçin Dp bir fenomendi, emma esger üçin welin tersidi.
sebabi türkiye demokratlaşdykça esgerin siyasy güyji peselyardi, we bu esgerler üçin gowlygyn alamaty daldi.
Harbylar Dp nyn hökümet postyndan düşürilmegini isleyardi, we muny ilki bilen saylawlarda chp ny golmadamak bilen amala aşyrmaga synanyşdy emma dp halkyn goldawy bilen saylawlarda uly tapawyt bilen yeniş gazanyardy.
Harbylar siyasy yoldan maksadyna gowşup biljegini görüp, başga yollara yüz urup başlady we türk demokratiya taryhyn gara lekesi; pereworod'lar başlady.
Primyer ministir adnan menderes, prezident, kabir deputatlar harby tribunal hökmünde bir kaziyet tarapyn sudda günakar yglan edildi, we esger tarapyn asyldylar.
dönük diyip yglan edildiler...
Halkyn bolsa hiçhili ygtiyarsyz bolyanlary uzakdan seretmekden başga çare galmayardy...
BU yagday günimize çenli dowam etdi... partiyalar gurulyar, taze konstitusiyalar yazylyar, erklerin öni açyldykça-da pereworodlar guralyar...
bu demokratiya göreşinin açyk mysaly geçen yil bolup geçdi.
hazirki R.T.erdoğan baştutanlygyndaky hökümet (akp) 2001 den bari birgiden reformalar, özgermeler amala aşyrdy . maksat halkyn erklerini gaydyp bermek, we esgerin siyasy güyjini togtatmak.
harbylaram boş durmady elbetde, 2001 den bari ay yşygy we sary gyz adynda astynda iki pereworod geçirmage synanyşdy emma harbylar arasyndaky hökümet tarapdary generallar tarypyn puja çykaryldy.
Siyasy güyçlerini yitirmek islemeyan harbylar dünyade şertlerin üytgemegi we klassiki pereworodlaryn paşmajagyna göz yetirip geçen yil konstitusiya girizilen kabir üytgeşmeler bahanasy bilen(üniwerlerde yalykly girilmeginin öni açylmagy kanunlar tarapyn hemaya edilmekçidi) akp şerigat getiryar diyip akp ny hukuk yoly bilen yaptyrmak isledi...
emma olam paşmady... emma üniwerlere yalyksyz girilmeli nin üytgedilmesi-de ilerki yillary galdy...
Birem bu zwanyaly harbylaryn din duşmanlygy-da üytgap başlady, muna harbylaryn jenaza namazlaryna gitmegi we geçen 10 gün içinde medyada çykan; bir pensiyoner generalyn hazirki türk goşunbaşysyna yazan haty mysal görkezilip bilner.
ynha yokardaky iki soragyn jogaby bu wakalarda yatyr.
-
SerJon
15 years ago
- Sagja bol dost, tuys yerine getirip yazdyng, indi dushunip bashladym,kop sagbol!
-
turkimanya
13 years ago
- salam bu jogabi okoyan musulman doganlarim ، men bir iranchi oglan men bu barada ganimatja maglumatlarim bar bashdan bashleyan : bir zamanlarda biz turkmenlerin bir owlyamiz barmish onun adi (dogri el)mish bu turkmenlerin birnache olokan taypalarini birleshdiryar we sho taypalara hokmet edyar . ol olenden sonra onin osman dyan bir tamam imanli ogli atasinin yerinde oturyar we yuwash yuwash kwat alibda oz bashina uly hokmet yasayar . adina seljugi hokmet dyarler . bu hokmet iran yurudine eziz islam dini gireni bari،shu zamana den in zorli we in uly hokmet diyyb tanalyar . bu osman padsha rom ilini yengibde shimadki turkyani kapirlardan alyar we musulman edyar. we iranin gun dogar tarapindaki turkmenleri ol yere gochiryar . ol beyyg ewlya ayrilandan sonra onun hurmatina guran dewletine osmani diyyp ad berilyar we ol sheyh osman bir gije 6 sagat gur"an kerimin hurmatina yatmani dik galip duryar we alla tagala shol eden ishinin sebabi uchin onun doreden hokmetine 600 yil omur beryar .bara bara bu osmaninin padsha lari gunahe dushyarler we millet olara inanmeyarlar we olarin dindan we alladan soyleyan sozlerine gulak asmeyarlar . bu beyyg hokmetden gorkyan kapirlarda wagytdan hayyrlanip bu hokmeti yykmak uruna dushyarler . bu arada ata turk (mustafa kamal pasha ) oz musulman doganlarina hiyanat edibde kapirlar bilen el beryar . bu beyyg osmani dowlet yykilandan sonra osmaninin hokmeti nache dewlrtlere bolunyar we turklere (yagni turkmenlere) bir kichejik yer dushyar . kapirlar hokmeti ataturkin eline beryarler we millet onun islam bilen dushman hokmetini soysinler diyyb yalandan istanbol (islambol) shahrini onun hokmetine goshyarlar we ata turkde bu shaheri kapirlardan men aldim diyybde milletini aldayar we islam bilen dushmanligin ustunde bir hokmeti gurayar . ol hokmetin adi layyk goyulyar ol hokmeti guram namardlara sekolar dyarler yagni (dinsizlar) olar din islam bilen dushmandirlar olar kapirlarin elinden chorag iyen adamlardirlar we shu zamanada men sen musulman doganlarin wezipesi shu ki sheyle bir hokmetler bile dushman bolmalidir . alla yolunda ellerimizi chermemelidir . doganlarim habardar bolun turkmenistaninda systemasi bu systemanin yoluna chekilamasin . doganlarim wahabism dyyan mezhebdende gati gachagorin bu barada men yene siz musulman we imanli doganlarima yazgilar yazarin sizin barinizi beyyg allga tapshiryarin . abdolgaffar shirmuhammedli (turkimanya) nin tarapindan .
-
trabzonlu
13 years ago
- turkimanya - salammun aleykim
allah ın rahmeti we bereketi uzerinde bolsun cora can yazgylarynyn hemmesi dogri aydandyr - allah din we iman dan ayyryp bolmasyn. türkmenistanymyn bayramyny yurek tan kutly bolsun karyndasym
-
trabzonlu
13 years ago
- brmarvelous örumcek kelleli lan özin bolan
ewweli adam gibin oka son adam gibin yaz- turkimanya nyn aydanlaryny oz kellene tapşyr ynsanlyktan nasyp lanarsyn senemin öz atasy turkmen bolmasada.
-
trabzonlu
13 years ago
- özin a yakysany tap brmarvelous
tohmet aydmak allah hyn kuran ynda guna bolanyny okamayan- yalan aydyn
-
Cwetocek
13 years ago
- name bolyaray barde?!
-
türkmen camili
13 years ago
- brmarvelius türk derken neyi kastediyorsun,türkiyede türk kavramının içine türkmen,tatar, arnavut, boşnak, kürt,yörük, çerkez,laz hepsi giriyor ama ırk olarak türk kavramının içine türkmen,azeri, tatar,özbek,uygur vs hepsi girer sen hangisini sewmiyorsun.biz türkmenler türktür diye üst kimlikten bahsediyoruz,örnek olarak ruslar,sırplar,çekler,polonyalılar vs hepsi slavdır sırp rus değildir, rusta sırp değildir ama ikiside slavdır ama şunu iyi bil slav halkları türkiye türkleriyle türkmenistan türkmenleri kadar birbirine hiçbir zaman yakın olmamıştır
-
vasyok
13 years ago
- e turkgerek dalow
-
türkmen camili
13 years ago
- valla bizim ingiliz aksanıyla filan konuştumuzyok amma onu nireden uydurdun bizim aksanımız sizinle aynı
-
türkmen camili
13 years ago
- ben entel filan daalim
-
türkmen camili
13 years ago
- onlara bende uyuz oluyorum zaten
-
Panturkist
13 years ago
- döwlet dolandyrşyna hiç-hili dini goşmazlyk.
-
Leylisa
13 years ago
- Howo serjon shon yaly sistema bar men özüm Türkiye'de okayan men uniwerimdan on bir gyz okoyady yalykly gezyady ozem turk taze yylda ony kowdylar yalykly gezyani uchin,barde wyborlar boldy( evet)(hayır)evet sayladylar i ondon son bashlady hemme zat.howo menem bulan sistemalaryny halamok.
-
Leylisa
13 years ago
- Türkler gowy millet dal men olory yigrenyan,bular kichi chagalar mekdebinde din diyip bir sapaklary bar chagalary din owrenyalar kurhan okoyalar peydasy name okuwda kanun bar yubka dizindan yokorda bolmoly biliwerin onda. Da i bolyala shu turkleri goyaly öz parahat yurdumuz hakda gurun edelin
SerJon 15 years ago- howwa aydybermeli!