Oksford uniwersitetinden Naýef Al-Rodhan geljek 20 yylda dunya ucin in uly howplaryn "biologiki howplar", " kiber howplar" we " kosmos konfliktleri" boljakdygyny habar berdi.

Al-Rodhan Butindunya ykdysady forumy (WEF) ucin yazan makalasynda 2040-njy yyla cenli bolup biljek 3 weyrancylykly towekgelciligi oňe surdi.

Dunyanin barha birek- birege baglydygyny we durli uytgeyan tehnologiyalaryn gorlup esidilmedik osuşine baglydygyny bellan Al-Rodhan bu yagdayyn mohum towekgelcilikleri we peydalary hem alyandygyny aytdy.

Al-Rodhan 2040-njy yyla cenli dunyade yuze cykyp biljek towekgelciliklerin "biologiki howplar", " kiber howplar" we "kosmos caknysyklarydygyny" bellap, bu howplara halkara hyzmatdaslygynyn mohumdigini aytdy.

Biologik howplar

Taze gornusli korona wirusynyn yayramagy sebapli yuze cykan krizis dunya ykdysadyyetini we saglyk ulgamyny çukuryn bosagasyna eltyarka, Al-Rodhan covid-19 wirusynyn yeke-tak esasy nokadynyn, olum howply patogenini oz icine alyp biljek we bar bolan mumkincilikleri yokarlandyryp biljek geljekki wirusa has gowy tayyarlyk gormek tendensiyasydygyny malim etdi.

Al-Rodhan, covid-19 wirusyna gozegcilik etmek we maglumat paylasmakda dowletlerin arasynda hyzmatdaslygyn yoklugyna unsi cekdi we geljekde oz - ozunden yada adam tarapyndan yuze cykjak wirusyn has howply boljakdygyny aytdy.

Seyle wirusyn gelip cykysyny kesgitlemek we onun yayramagynyn onuni almak dine bir ilatyn saglygynyn ileri tutulyan ugurlary dal-de eysem milli we halkara ykdysady, syyasy we howpsuzlyk krizisinin onuni almakda mohumdigini aytdy.

Al-Rodhan basga bir uly epidemiyada yuz maskalaryndan we semalladyjylardan has kop enjamyn, has gowy we has çalt milli jogaplaryn we olary upjun etmek ucin halkara hyzmatdaslygynyn zerur bolup biljekdigini aytdy.

Kiber howplar

ABŞ-nyn kop edarasyna, esasanam Gazna, sowda we icerki howpsuzlyk Ministrligine we Russiyanyn arkasynda duryandygy one surulyan kiber hujumin netijelerine garamazdan, Al-Rodhan geljekde uly howp abanyan meselelerin birinin kiber howplardygyny, bu ugurda bokdençliklerin bolup biljekdigini aytdy. Munun maliye cokgunligini, mohum infraktrukturany çokmegini, yadro we biologiki desgalaryn bozulmagyny upjun etjekdigini malim etdi.

Al-Rodhan kiber hujumlerin dowlete dahylsyz guramalar tarapyndan yuze çykyp biljekdigini we munuň agyr netijeleriniň bolup biljekdigini aytdy.

Kosmos Jedelleri

Al-Rodhan hemralaryñ sanynyñ kopelmeginiñ, kosmos ýaryşyna hususy pudagyn gatysmagynyn, dowletlerin guyc syyasaty, ykdysady basdeslik we kosmosyn parahatcylyk we yerusti meselelerde mohum ahmiyeti ginisligi barha jedelli we basdeslik edyandigini aytdy.

Kosmos hapalarynyn çalt osmeginin we kosmosyn harbylasdyrylmagynyn potensial towekgelcilikler we caknysyklar ucin howplar hasaplanyandygyny bellap, Al-Rodhan sonky yyllarda dowlet we hususy pudagyn gatnasyjylarynyn ozygtyyarlylygyny gorkezmage synanysyandyklary ya-da kosmos tehnologiyalary we infrastrukturasy girdeji gazanmak mumkinciliklerinden peydalanmaga synanysyandyklary sebapli kosmos tehnologiyalarynyn we hususy infrastrukturasynyn has jedelli bolandygyny one surdi.

Al-Rodhan, kop dowlet tarapyndan "Kosmos guycleriniñ" we hemra garsy yarag synaglarynyñ doredilmeginin kosmosyn harbylasdyrylmagynyñ subutnamasy hokmunde gorkezilip bilinjekdigini aytdy.

Adamzat rayat uçuslary, jubi telefonlary, internet, GPS we tele - lukmancylyk yaly gundelik durmus ucin ginislige barha we dolulygyna garaslydygyny bellap, Al-Rodhan dowletlerin kosmos bilen baglanysykly ulgamlara baglydygyny aytdy.