Kätip Çelebi

Kätip Çelebi esasan Taryh, geografiýa we bibliografiýa bilen has köp meşgullanan meşhur Osmanly alymy bolupdyr. Hakyky ady Mustapa bolup 1608-nji ýylda Stambulda doguldy. 14 ýaşaýança okuw okap ders aldy. 1623-nji ýylda Anadoly Muhasebe Kalemine okuwa girdi. Myrat IV döwründe Gündogara tarap gurnalan ýörüşlere goşuldy. 1635-nji ýylda Stambula dolanyp baranyndan soñ özbaşdak okap-ýazyp başlady. Onuñ baý garyndaşy bolupdyr. Günüñ birinde şol garyndaşy dünýeden ötende Kätip Çelebä galan miras bardy. Kätip Çelebi şol baýlyk mirasy kitaplara sarp etdi. Medresede meşhur alymlaryñ derslerine goşulyp bilimini özleşdirdi.
Şondan soñky döwürlerde ýazmaga başlady.
1648-nji ýylda ''Takwimut Tawarih'' atly kitabyndan soñ yzly-yzyna kitap eserler döretdi. Telif we terjime edip bulardan jemi ýigrimä golaý kitap ýazdy. Şolaryñ içinde iñ esasylary taryh, geografiýa we bibliografiýa hakdadyr. Geografiýa kitaplaryndan ''Jihannuma'' (Dünýäni görkezen'' hem iñ meşhur eserleriniñ biridir.
Arap we pars, bularyñ ýany bilen fransuz we latyn dillerini ezberlän Kätip Çelebi Osmanly türkmen eýýamynda Günbatar ylym-bilimine göz ýetiren ilkinji alymymyzdyr.
Ilkinji gezek Gündogar we Günbatar bilimlerini birleşdirmek üçin aradaky beýik diwar ýaly düşünişmezlikleri aradan aýyran şahsyýetdir. Şol sebäpdenem Türkmenleriñ ylym ýolunyñ habarçysy hökmünde tanalýar.

Eserleri:
1) Keşf uz Zunun an Esami il Kutub wel Funun.
2) Jihunnama.
3) Tuhfetul Kibar fi Esfar il Bihar.
4) Takwim ut Tewarih.
5) Fezleket ut Tewarih.
6) Fezleke.
7) Kanunname.
8) Tarihi Firengi terjimesi.
9) Tarihi Kastantiniýýe we Kaýasire.
10) Irşadul Haýafa ilä Tarihul Ýunan wer Rum.
11) Sullemul Wusul ila Tabakat
12) Ihlamul mukaddes.
13) Tuhfetul Ahrar fil hikem wel emsal we Eşar.
14) Dureri Muntesira wel Gureri Munteşira.
15) Dusturul Amel fi Islahil halal.
16) Beýdawi Tefsiri şerhi.
17) Husnul hidaýe.
18) Resmurrejm bissim wel jim.
19) Jamiul mutun min Jullil funun.
20) Mizanulhak fi ihtiýarile hal.