Türkmenistana güýzüň salkyn howasy aralaşýar, onuň ýany bilen bolsa häzirki döwürde iň köp ýaýran ýokanç kesel bolmagynda galýan ýiti respirator keselleriniň möwsümi gelýär. BSGG-nyň maglumatlaryna görä, dünýädäki her üçünji adam her ýylda ýiti respirator kesellerinden ejir çekýär. Häzirki wagtda dümewiň öňüni almagyň täsirli usuly bar – her ýyl üstünlikli geçirilýän sanjym. Emma dümew wirusyndan başga-da, respirator ýokançlyklaryna sebäp bolýan başga-da köp patogenler bar. Olara garşy ýönekeý öňüni alyş çäreleri bilen hem göreşmek mümkindir. Hususan-da, respirator medeniýetini – jemgyýetçilik ýerlerinde respirator keselleriniň ýaýramagyny peseltmäge gönükdirilen özüňi alyp barmagyň ýönekeý we täsirli düzgünleriniň toplumyny berjaý etmek wajypdyr. Olaryň esasylaryny sanap geçeliň. Üsgürilende ýa-da asgyrylanda: ýüzüňizi daş-töwerekdäki adamlardan başga tarapa öwrüň; burnuňyzy we agzyňyzy elýaglyk bilen ýapyň, bir gezeklik kagyz salfetkalary ulanyň; ulanylandan soň derrew kagyz salfetkany zibil gutusyna zyňyň; salfetka ýa-da elýaglyk bolmadyk ýagdaýynda, üsgüreniňizde ýa-da asgyranyňyzda agzyňyzy tirsegiňiziň iç tarapy ýa-da ýeňiňiz bilen ýapyň; eger mümkin bolsa, her gezek asgyranyňyzdan, burnuňyzy süpüreniňizden ýa-da üsgüreniňizden soň, şeýle hem burun süpürgijini zyňanyňyzdan soň elleriňizi sabyn bilen ýuwuň ýa-da antiseptik serişdäni ulanyň; eger jaýyň umumy meýdanynda başga adamlaryň ýakynynda bolsaňyz, örtük dakynyň; keseliňiz hakda maşgalaňyza we dostlaryňyza habar beriň. Gorag örtügini dakynmak keseliň beýleki adamlara ýokuşmagynyň öňüni alýar. Keseliň inkubasiýa döwründe – onuň alamatlary ýüze çykmazyndan birnäçe sagatdan birnäçe güne çenli aralykda başgalara ýokuşýandygyny ýatdan çykarmaly däldir. Şonuň üçin heniz ýiti respirator ýokanç keselleri ýokuşmadyk adamlar hem ýönekeý düzgünleri berjaý etmelidirler: - hassa görünýän, gyzgyny galýan we üsgürýän adamlar bilen ýakyn gatnaşykdan gaça durmaly; - gujaklamakdan, öpmekden, elleşip salamlaşmakdan gaça durmaly; - keseliň güýjeýän döwründe köp adamly ýerlere barmakdan gaça durmaly ýa-da ol ýerlerde geçirilýän wagty gysgaltmaly; - eliňizi agzyňyza we burnuňyza degirmezlige synanyşmaly; - elleriň arassaçylygyna üns bermeli – elleri sabyn we bol suw bilen ýygy-ýygydan ýuwmaly ýa-da spirt esasly dezinfeksiýa serişdesini ulanmaly; - ýaşaýyş otaglarynda arassa howanyň akymyny artdyrmaly, mümkin boldugyça ýygy-ýygydan penjireleri açmaly; - näsag adam bilen aragatnaşykda gorag örtüklerini dakynmaly; - sagdyn durmuş ýörelgesine eýermeli (gowy uky, deňagramly iýmitlenmek, beden işjeňligi, arassa howada yzygiderli gezelenç etmek). Eger keselden gaça durmak başartmadyk bolsa, öýde galyň, lukmany çagyryň we özüňizi özbaşdak bejermäge synanyşmaň.