Hormatly Prezidentimiziñ tagallasy bilen birnäçe etraplaryñ we şäherleriñ taryhy atlary dikeldildi. Şol atlary diñe bir gadymy çeşmelerde, ylmy işlerde däl-de, eýsem halkyñ hakydasynda hem saklanyp galypdyr.Şol ýer-ýurt atlarynyň arasynda Darganata etrabynyñ hem taryhy ady bar. Häzirki wagtda Amyderýanyñ çep kenarynda Dargan ýa-da Darganata atly gadymy şäheriñ ýadygärligi ýerleşýär.
Dargan galasynyň orta asyrlara degişli taryhy çeşmelerde yzygiderli yatlanylyp geçilmegi bolsa, onuñ öz döwründe gülläp ösen şäher bolandygyndan habar beryär. Orta asyr arap taryhçysy Al-Makdisi «Dargan Horezmiñ Jürjandan (Gürgenden) sonky iñ uly şäherleriniñ biri bolupdyr" diýip ýazýar. Ol şeyle-de şu şäherdäki ýaly uly metjidiñ şol etrapda ýokdugyny aýdyar. Alym Dargan sebitinde Amyderýadan esasy geçelgeleriñ biriniň bolandygyny hem öz ýazgylarynda belleyär. Bargan diýlip ýatlanylýan geçelgeli galanyň hem Dargan şäheri bolmagynyň ähtimallygy,çünki, arap dilinde «W» hem «D" harplarynyñ çalşyrylyp okalaýmagy bolup biljek zat diylip çaklanylýar.
Beyik Seljuk döwletinin taryhyny ýazyp beýan eden Beýhankynyñ maglumatynda türkmenleriñ we seljuklaryň her ýyl diýen ýaly Nura Buharadan (Nuratadan)Andargaza gelýändikleri,birnaçe wagt ol ýerde bolýandyklary bellenilyär. Şol maglumatda ýatlanylýan Andargazy-da "Türkmenleriñ hem Türkmenistanyñ taryhyndan materiallary"düzüjileriñpikirine görä,Dargan şäheri bolmaly diýlip çaklanylýar.
Beýhakynyň ikinji bir maglumatynda Horezmiñ dikmesi Harunyň Gaznewiler döwletiniň soltany Masudyň garşysyna topalaň turuzmaga taýýarlanyp, öz goşunyny güyçlendirmek üçin seljuklara at, yarag, esbap berip, olary Darganda galdyrmaly diýen buýrugy barada aýdylyar. 1219-njy ýylyň noýabrynda şol etrapda bolan taryhçy Ýakut Dargan şäheriniñ Jeýhunyñ kenaryndaky Horezmiñ serhet şäherleriniň biridigini, ýagny Horezmiñ çäginiñ başlangyjynda yerleşýändigini belleyär. 1281-1282-nji ýyllarda Hamdallah Kazwini Jigerbent bilen Darganyñ arasynyň 7 farsaha (40-45 km) barabardygyny aýdýar. M.Ý. Masson mongollaryñ çozuşy netijesinde bu şäheriñ soñky ýazuw çeşmelerinden mahrum bolandygyny ynandyryjy belleyär.
Professor Atageldi Öwezow «daruşa-daruge"sözüniñ arap-pars diline türki dilinden kabul edilendigini aýdýar.
. Ol şeyle-de şu şäherdäki ýaly uly metjidiñ şol etrapda ýokdugyny aýdyar. Alym Dargan sebitinde Amyderýadan esasy geçelgeleriñ biriniň bolandygyny hem öz ýazgylarynda belleyär. Bargan diýlip ýatlanylýan geçelgeli galanyň hem Dargan şäheri bolmagynyň ähtimallygy,çünki, arap dilinde «W» hem «D" harplarynyñ çalşyrylyp okalaýmagy bolup biljek zat diylip çaklanylýar.
Beyik Seljuk döwletinin taryhyny ýazyp beýan eden Beýhankynyñ maglumatynda türkmenleriñ we seljuklaryň her ýyl diýen ýaly Nura Buharadan (Nuratadan)Andargaza gelýändikleri,birnaçe wagt ol ýerde bolýandyklary bellenilyär. Şol maglumatda ýatlanylýan Andargazy-da "Türkmenleriñ hem Türkmenistanyñ taryhyndan materiallary"düzüjileriñpikirine görä,Dargan şäheri bolmaly diýlip çaklanylýar.
Beýhakynyň ikinji bir maglumatynda Horezmiñ dikmesi Harunyň Gaznewiler döwletiniň soltany Masudyň garşysyna topalaň turuzmaga taýýarlanyp, öz goşunyny güyçlendirmek üçin seljuklara at, yarag, esbap berip, olary Darganda galdyrmaly diýen buýrugy barada aýdylyar. 1219-njy ýylyň noýabrynda şol etrapda bolan taryhçy Ýakut Dargan şäheriniñ Jeýhunyñ kenaryndaky Horezmiñ serhet şäherleriniň biridigini, ýagny Horezmiñ çäginiñ başlangyjynda yerleşýändigini belleyär. 1281-1282-nji ýyllarda Hamdallah Kazwini Jigerbent bilen Darganyñ arasynyň 7 farsaha (40-45 km) barabardygyny aýdýar. M.Ý. Masson mongollaryñ çozuşy netijesinde bu şäheriñ soñky ýazuw çeşmelerinden mahrum bolandygyny ynandyryjy belleyär.
Professor Atageldi Öwezow «daruşa-daruge"sözüniñ arap-pars diline türki dilinden kabul edilendigini aýdýar.
Ol şeyle-de şu şäherdäki ýaly uly metjidiñ şol etrapda ýokdugyny aýdyar. Alym Dargan sebitinde Amyderýadan esasy geçelgeleriñ biriniň bolandygyny hem öz ýazgylarynda belleyär. Bargan diýlip ýatlanylýan geçelgeli galanyň hem Dargan şäheri bolmagynyň ähtimallygy,çünki, arap dilinde «W» hem «D" harplarynyñ çalşyrylyp okalaýmagy bolup biljek zat diylip çaklanylýar.
Beyik Seljuk döwletinin taryhyny ýazyp beýan eden Beýhankynyñ maglumatynda türkmenleriñ we seljuklaryň her ýyl diýen ýaly Nura Buharadan (Nuratadan)Andargaza gelýändikleri,birnaçe wagt ol ýerde bolýandyklary bellenilyär. Şol maglumatda ýatlanylýan Andargazy-da "Türkmenleriñ hem Türkmenistanyñ taryhyndan materiallary"düzüjileriñpikirine görä,Dargan şäheri bolmaly diýlip çaklanylýar.
Beýhakynyň ikinji bir maglumatynda Horezmiñ dikmesi Harunyň Gaznewiler döwletiniň soltany Masudyň garşysyna topalaň turuzmaga taýýarlanyp, öz goşunyny güyçlendirmek üçin seljuklara at, yarag, esbap berip, olary Darganda galdyrmaly diýen buýrugy barada aýdylyar. 1219-njy ýylyň noýabrynda şol etrapda bolan taryhçy Ýakut Dargan şäheriniñ Jeýhunyñ kenaryndaky Horezmiñ serhet şäherleriniň biridigini, ýagny Horezmiñ çäginiñ başlangyjynda yerleşýändigini belleyär. 1281-1282-nji ýyllarda Hamdallah Kazwini Jigerbent bilen Darganyñ arasynyň 7 farsaha (40-45 km) barabardygyny aýdýar. M.Ý. Masson mongollaryñ çozuşy netijesinde bu şäheriñ soñky ýazuw çeşmelerinden mahrum bolandygyny ynandyryjy belleyär.
Professor Atageldi Öwezow «daruşa-daruge"sözüniñ arap-pars diline türki dilinden kabul edilendigini aýdýar.
Ol söz haýsydyr bir uly şäheriñ goraýjylarynyň, ýagny garawullarynyň yolbaşçysy diýen manyny añladýar diýip düşündirýär. Alymlar A. Meredow bilen S. Ahallynyň sözlüginde-de bu söz şonuñ ýaly düşündirilyär. Dargan X asyrdan Horezmiñ uly şäherleriniñ biri bolup, bu ýerde goşun bölümleriniñ saklanandygy yazuw çeşmelerinde görkezilyär. Bu söz şol harby maksada laýyk gelyär.
Alym S.Atanyýazowyň teswiri bilen, ýagny "darga" sözüniñ gaýykçy,gäminiñ baştutany manysynda gelyändigi bilen hem ylalaşman bolmaz. Sebäbi şol söz bu güne çenli halk arasynda şol manyda yaşap gelyär. Derýanyň gämi gatnawy bu ýerde uly şäheriñ döremegine,onuñ adynyň «daruga» bilen baglanyşdyrylmagyna sebäp bolup biler.Umuman, X asyryň aýagyndan Amyderýanyň çep kenaryndaky Dargan atly şäher köp ylmy çeşmelerde ýatlanylýar.

JUMA BUZLYYEW
CESHME:MUGALLYMLAR GAZETI