Talyplar

Salam agzalar we myhmanlar!!! ichimizde Yslam dinimiz barada doly bilmeyanler bardyr gelin shu yerde Yslam dinimiz barada sorag-jogap alyshalyn. her kim bilmeyanini sorasyn we bilyaninam aytsyn. yone gayrat edip tema degishli dal zady yazylmasyn!

Köneler, kaya tm tarapyndan 15 years ago

15 years ago

islam dininde moderinleshmek barmi?

taze doredilyan tehnalogiya yada oy hacatlarinda ulanilip bilinjek yada arassacilik esvaplarinda islam dininde bakishlar nahili?!
elbetde halal sayilip bilinjek zatlari goz onune tutyan.

15 years ago

Yslam dini tehnologiya yada beyleki zatlara hich hili garshylykly zady yokdur.
eger has ichgin bilesin gelyan bolsa onda durmushunda dush gelyan kabir zatlaryn barada sorap bilersin.

15 years ago

dunyade yslam dinine uyyan adamlar kopelyarmi ya tarsinemi?

15 years ago

Yslam dinine uyyan adamlar elbetde kopelyar

15 years ago

dunyadaki adamlaryn hemmesi yslam dinine uyyan bolsa gaty gowy bolardy.

15 years ago

kaya men islam dini hakinda owrencek bolsam islam kitaplarindan yada interneden serederin sagbol!
*men senin kim,nirden owrenyan yada din tarapdan okayan mi ?
**sen yalnish jogap bilen bashgalarini yalnishdirarin diyip gorkonok mi?
*** hayish:bizlerede dua et!!!

15 years ago

**sen yalnish jogap bilen bashgalarini yalnishdirarin diyip gorkonok mi?

In gorkmaly zatlan bira shu!

15 years ago

kaya tm dost oz bilyan zatlaryny gurrun beraysen agzalara din barada?

15 years ago

Salam Kaya tm! Men täze agza. Öñler dashyndan seredip köp gyzyklanyp gezdim.
Men namaz okamok ýöne borçlydygyny bilýän. Allanyñ ýeketäkdiginem bilýän. Men borçlary ýerine ýetirmän diñe allanyñ ýekeligine ynansamam kabul bolarmy?

15 years ago

kaya men islam dini hakinda owrencek bolsam islam kitaplarindan yada interneden serederin sagbol!
*men senin kim,nirden owrenyan yada din tarapdan okayan mi ?
**sen yalnish jogap bilen bashgalarini yalnishdirarin diyip gorkonok mi?
*** hayish:bizlerede dua et!!!
ihlasxs | 2009-01-26 07:51:11

-barde dine sana aydylmady sonam bu yerde senden bashga adam kop. hemme kisham bilyar kitabyn barlygynam, internetde islendik maglumatyn barlygynam
-sonam men senden internet we beyleki zatlar barada gowy bilyan bilmeyan zatlaryny soraber arkayyn
men din hakynda bilyan kop bolmasada bir az
-bu yerde name yalnysh jogap boldy
sen yaly dini ylymsyz uchin bolmanda-da yalnysh bolup goruner. (sen ylymyn bar bolsa onda tohmet atmazdyn yada yalnysh diymezdin)
-bolya senem men uchin doga-dileg et.

15 years ago

kaya tm dost oz bilyan zatlaryny gurrun beraysen agzalara din barada?
kelle agyry | 2009-01-26 08:46:24

menem kop bilip baramok yone sheyle bolsada kabir zatlary jogaplap bilerdim

15 years ago

Salam, mende-de bir sorag bar: musulman bolsan namaz okamak hökanmy? Namaz okamasanam musulman bolup bolyandyra? Esasy zat yag$y niyetli bolmak diyip e$dipdim, $ol dogrumyka?

15 years ago

Drop_jan, ol señ wyždanyña galypdyr. Men-ä señ yeriñde bolan bolsam dinimi oñat edip öwrenerdim...

15 years ago

Men yerimde bolmasan näme öwrenip bilenokmy? $onda-da sagbol maslahatyn ücin yagmyr dos.

15 years ago

Göwnüñden turup bilmedim öydyän, bar onda bashga mugallymdan soray...

15 years ago

-barde dine sana aydylmady sonam bu yerde senden bashga adam kop. hemme kisham bilyar kitabyn barlygynam, internetde islendik maglumatyn barlygynam
-sonam men senden internet we beyleki zatlar barada gowy bilyan bilmeyan zatlaryny soraber arkayyn
men din hakynda bilyan kop bolmasada bir az
-bu yerde name yalnysh jogap boldy
sen yaly dini ylymsyz uchin bolmanda-da yalnysh bolup goruner. (sen ylymyn bar bolsa onda tohmet atmazdyn yada yalnysh diymezdin)
-bolya senem men uchin doga-dileg et.
kaya tm | 2009-01-26 10:45:15

name terbiyesizlik etyan kaya tm?!...
senin yali gani gizginlardan adamlar islamdan gaca duryar.
menin dini ilimsizligim hakinda gurlar yali sen meni hic tananok.yalanji tohmet bilen ustume yazma.sen hakda sorag soradik tohmet atmadik sagbol bilende sozumizi tamamladik.

onsonam beren sorogimin jogabini men bilyan. senin acan mowzunina hi4 kim yazmandir, giziklandirayin maksadi bilen yazdim.

sagligin!!

15 years ago

**sen yalnish jogap bilen bashgalarini yalnishdirarin diyip gorkonok mi?

islesen shu soragada jogap yazay yone meni kemsitjek bolsan gerekdal.biderek gunani ustune alma.

15 years ago

Namaz kylmasak bolarmy diyenlere jogap
Hadisi şerif:

“namazyň dindaki yeri, başyň bedendaki yeri yalakdyr…. (taberani) hadis kitabi
“Kyyamet güni guldan ilk soraljak sorag namazdyr. Namazy düzgün bolsa beyleki amelleri kabul edilir, namazy düzgun bolmasa hiçbir amelleri kabul edilmez”(taberani)

“ biz bilen kapyr arasyndaky parh namazdyr. Namazy terk eden….!!!!!!” (nesai) yüzlenme alamatyna derek bie söz bardy yazmaga elim barmady galanyny özüňüz düşüniň

15 years ago

kaya tm

din aklyňa gelen yazy yazbermelimika?
yogsada onyň bir çizgysy yokmy?

15 years ago

"iman bilen namaz - bular ekiz dogandyr. haysy hem bolsa biri birinji dogmaly boldy, ol hem imandyr."

15 years ago

Wahhabizme nahili garayanyz? Musulman dinini param-parcha edyan wahabizm shu wagt yslam dunyasinde gaty yaybanlandy.

15 years ago

beyik magtymgulynyn ``Bir ajy doyurmak hachdyr yaranlar`` setirindaki ``haja gitmesen ajy doyrmak bilen haj parzy bitermi?

15 years ago

londanda wahhabizmi osduryan uniwer. bar diyip eshitdim,yslama garshy.shol dogrymyka?

15 years ago

Wahhabizm aslynda inlislerin yslam dinini bolmek uchin doreden bolunshigi diyip eshitdim.Dogrumy?Wahabizim haysy yurtlarda osen?

15 years ago

hatda turkmenistanda-da wahhabizma yatan obalar bar.saud arabystanynda-da wahhabizmi kabul edenler kop.shu zatlaryng onguni almaly.

15 years ago

TurkmenistandamY?

15 years ago

hawa,mollalarymyzyng wahhabizma garshy chykysh edyan diskleri satylyar.gormedingmi?eshidishime gora bayramalyda bir oba bolmaly,wahhabizme yatypdyr.

15 years ago

dunyade yslam dinine uyyan adamlar kopelyarmi ya tarsinemi?
TURKBEL | 2009-01-26 06:14:29

Dunyade in kop gecilyan din- bashga dinlerden Yslam dinine gecyarler!

15 years ago

dunyadaki adamlaryn hemmesi yslam dinine uyyan bolsa gaty gowy bolardy.
TURKBEL | 2009-01-26 06:29:48

Bizin kopumiz bashga dindakileri oz dinimize gechirip jennetlik bolup bilers.Bashga dindakiler bolmadyk bolsa kop musulmanlar Jennete girme shanslaryny yitirip bilerdi diyip pikir edyan!

15 years ago

Men namaz okamok ýöne borçlydygyny bilýän. Allanyñ ýeketäkdiginem bilýän. Men borçlary ýerine ýetirmän diñe allanyñ ýekeligine ynansamam kabul bolarmy?

Yurekden ynansan dine musulmanlygyn kabul bolar yone jennetlik bolmak uchin 1-nji bn namaz okamaly!(bilishime gora)

15 years ago

Wahhabizme nahili garayanyz? Musulman dinini param-parcha edyan wahabizm shu wagt yslam dunyasinde gaty yaybanlandy.
saylanan2 | 2009-01-27 06:33:59

Bu ahyrzamanyn golaylashyp gelyanini anladyan bolaymasa.(Bilshime gora ahyrzamany hich bir musulman (hakyky) gormez.Olar ahyrzamandan on olerler)

15 years ago

beyik magtymgulynyn ``Bir ajy doyurmak hachdyr yaranlar`` setirindaki ``haja gitmesen ajy doyrmak bilen haj parzy bitermi?
saylanan2 | 2009-01-27 06:37:00

Haja gidilen yaly sogap almagy mumkin yone Haj'a gitmage mumkinchiligi bar bolsa Haj'a hokman gitmeli 1000 ajy doyursada!

15 years ago

hatda turkmenistanda-da wahhabizma yatan obalar bar.saud arabystanynda-da wahhabizmi kabul edenler kop.shu zatlaryng onguni almaly.
TURKBEL | 2009-01-27 07:17:38

Eshidishime gora Niyazov shular yaly adamlary basyp bashlapdyram.Yone olaryn sponsorlary guychli bolanlygy ucin BMG chykyp arz edipdirler. BMG-nin karary bn Niyazov olary cykarmaly bolupdyr.Sebabi konstitusiyamyzda "Turkmenistan dunyewi dowletdir,tm-nyn ahli rayatlary islan dinlerine uymaga haky bardyr" diyen yaly bir madda bar oydyan shonun uchin.

15 years ago

hatda turkmenistanda-da wahhabizma yatan obalar bar.saud arabystanynda-da wahhabizmi kabul edenler kop.shu zatlaryng onguni almaly.
TURKBEL | 2009-01-27 07:17:38

Eshidishime gora Niyazov shular yaly adamlary basyp bashlapdyram.Yone olaryn sponsorlary guychli bolanlygy ucin BMG chykyp arz edipdirler. BMG-nin karary bn Niyazov olary cykarmaly bolupdyr.Sebabi konstitusiyamyzda "Turkmenistan dunyewi dowletdir,tm-nyn ahli rayatlary islan dinlerine uymaga haky bardyr" diyen yaly bir madda bar oydyan shonun uchin.

15 years ago

hawa,mollalarymyzyng wahhabizma garshy chykysh edyan diskleri satylyar.gormedingmi?eshidishime gora bayramalyda bir oba bolmaly,wahhabizme yatypdyr.
TURKBEL | 2009-01-27 07:31:21

Diski bolsa Youtube salda linkini bersene dost gayrat etde!

15 years ago

ihlasxs sen shu bloga girmesen gowy bolar. men sen yaly adamlar bilen jedel etmek uchin achmadym.
men sen yaly ynsanlaryn islendik jogap, sozlerine we bashga zatalaryna gaytargy tapyan adamdyryn.
"tekepbirin yanynda tekepbirlik sadakadyr"
"SAHABE – Allahyn meni beyleki ynsanlaryn yanynda rusway(masgara) etmezligini isleyarin!?
PYGAMBERIMIZ – Namysyny gorap tamiz bol ki ynsanlaryn yanynda rusway bolmarsyn!"

15 years ago

Muratjm hosh geldin!!!
jogap yazylypdyr sen sozlerine. bashga bilmeyan zatlaryny aydyber boldugyndan jogaplanar.

15 years ago

din aklyňa gelen yazy yazbermelimika?
yogsada onyň bir çizgysy yokmy?
Zamahşary | 2009-01-27 00:19:00

bilmeyan adam zat sorar shona jogap berseniz bolar eger isleseniz gowy zatlary yazyberin bilmeyanler okap orensinler

15 years ago

din aklyňa gelen yazy yazbermelimika?
yogsada onyň bir çizgysy yokmy?
Zamahşary | 2009-01-27 00:19:00

Ozun 100% bilmesen bilyanlerden sorap jogap bermeli, Oz kellane gora jogap bermeli dal.

15 years ago

Hemmämiziñ bilşimiz ýaly, bilmek üçin soramak gerek, sebäbi soramaýan ýa-da soramakdan çekinyän adam hiçzat öwrenip bilmez. Pygamberimiziñ “Sorag ylmyñ açarydyr” diýen hadysy hem muña aýdyñ şaýatlyk edýär. Beýleki tarapdan bolsa soramak üçinem bir zatlar bilmek gerek. Mysal üçin haýsydyr bir kompýuter programmasy barada bir zat soramak isleýän adam, soragy soramanka ilki bilen kompýuter barada köp zatdan habarly bolmaly. Bolmasa ne sorag soralan adam birzat düşündirip biler, ne-de soragy soran, soragyna jogap tapyp biler. Sebäbi bu ýagdaý sanlardan başy çykmaýan adama algoritma hakda birzat düşündirmek ýali bir zat bolýar. Ýagny bir netije almak mümkin bolmaýar.
Muña ýene bir zat goşsa bolar. Bir adamyñ öz-özüne “men näme üçin täze tehniki gural öndürmeli däl, meñ nämäm kem?” diýip soramagy üçin, ilki bilen ol adam dünýäde tehniki gural öndürilendigi hakdaky maglumata eýe bolmaly. Maglumat gaýraty döredýär, gaýrat soragy emele getirýär.. Sorag bolsa hakyky erk bilen bekedilip bilinse täzeden direlmegiñ buşlukçysy bolup durýar.
Onsoñam sorag köplenç ony soran adamyñ aklynyñ derejesini hem görkezýär. Adamyñ akly; soran soragyndan bellidir diýlip, köpden bäri agzalyp gelinýän söz hem bu aýdanymyzyñ dogrudygyny görkezýärmika diýýärin. Şol sebäpli-de, sorag sorajak adam soraýmanka, ilki oñatja pikirlenmeli, soñ soramalydyr.
Onsoñam soralan sorag adam gatnaşyklaryny has-da ösdürip biler, masgaraçylykly ýagdaýda gutardybam biler. Bu ýerde belläp geçmeli ýene bir zat bar. Sorag diýmek bilesigelijilik diýmek.. Sorag diýmek agtarmak diýmek.. Sorag diýmek öwrenmek diýmek.. Sorag; ylmyñ ýolunda ädilýän ädimleriñ iñ ygtybarlysydyr. Sorag; ýaltalykdan we jahyllykdan essi aýylan adamyñ, beýle zatlardan bizar bolup bat bilen silkinmegidir.. Sorag; bir adamyñ garañky tamyñ içinde gol gowşuryp oturmagy özüne kemlik bilip, ýagta çykýan ýollary agtaryp başlamagydyr meñ gözümde.. Sebäbi bilimsizlik garañkylyk dälmidir eýsem?! Sorag ylma golaýlaşmak dälmidir eýsem?!

15 years ago

SERJON,MEN SHU WAGT DASHARY YURTDA OKAP YORIN.TOMUSDA OYE GITMEKCHI,SHONDA BAR DISKLERI ALYP GELJEK.EGER GARASHSANG,HOKMAN INTERNEDE GECHIRERIN.

15 years ago

kaya tm dost sen bu saytyn sebap kari sen yslam dini barada name bilyan bolsan ayt bize son senin bilmeyan zatlaryn bolsa bizem aydarys hokman .Soz sende dost?

15 years ago

SERJON,MEN SHU WAGT DASHARY YURTDA OKAP YORIN.TOMUSDA OYE GITMEKCHI,SHONDA BAR DISKLERI ALYP GELJEK.EGER GARASHSANG,HOKMAN INTERNEDE GECHIRERIN.
TURKBEL | 2009-01-28 05:42:50

Hokman dost!!!
Sagligin!

15 years ago

kaya tm dost sen bu saytyn sebap kari sen yslam dini barada name bilyan bolsan ayt bize son senin bilmeyan zatlaryn bolsa bizem aydarys hokman .Soz sende dost?

yokarda sorag barada yazgy goyupdym, ylymyn anyrsyna cykanyok yone sonda-da bilyanje zatlarymy yazyp otursam bir hili...

15 years ago

menden size sorag
YNSANLAR OLENDEN SON SHU DURMUSHDA GOWY YASHASHAN AYALY BILEN OL DUNYADA NAHILI GATNASHYP BILER?!

15 years ago

KAYA ADAM O DUNYEDE ILKINJI SOYGULISI BILEN YASHAYARMYSH

15 years ago

adam olenden sonra ol dunyande eger sol ayalyndan razy bolsa hemde onun bilen yashashmak islese ana onda yashap bilyarmish

15 years ago

BA EGER BEYLE BOLSA ONDA MENEM OZUMINKI BILEN RAZYLASHYP UGRUNA CYKAYYN HAZIRDENN

15 years ago

1 Namaz da oturan vagtynda ettehyyyatu dogasyny bilmeyan name etmeli?
2 ve Salli barik bilmeyan üçün?
delil bilen aytsanyz has govy bolar.

15 years ago

5 NAMAZ DIYIP KITAP BARA SHONY ALYP OKAY

15 years ago

5 NAMAZ DIYIP KITAP BARA SHONY ALYP OKAY
halk | 2009-01-28 12:37:20

bilyar hemme kishide kitabyn barlygyny yone siz bu sozunuzi aytman gayrat edin!!!

15 years ago

sonam ol kitapda sony bilmesen sony oka diyilmeyar

15 years ago

1 Namaz da oturan vagtynda ettehyyyatu dogasyny bilmeyan name etmeli?
2 ve Salli barik bilmeyan üçün?
delil bilen aytsanyz has govy bolar.

Namazda hokman ettehyiyatu dogasyny okamaly diyilip aydylyar
belki dogry bilyanler aydarlar.

15 years ago

1 Namaz da oturan vagtynda ettehyyyatu dogasyny bilmeyan name etmeli?
2 ve Salli barik bilmeyan üçün?
delil bilen aytsanyz has govy bolar.
Zamahşary | 2009-01-28 12:28:22

Namazda hokman ettehyiyatu dogasyny okamaly diyilip aydylyar
belki dogry bilyanler aydarlar.
kaya tm | 2009-01-28 16:26:00

bilishimiz yaly yslam dinin 5 sherti bar. olar:
1. Kelemani chowurmek,
2. Namaz okamak,
3. Her yylda bir ay, yagny remezan ayynda agyz beklemek,
4. Mal-mulkunden hushur-zekat bermek,
5. Guyjun yetse Mekka gidip hajy bolmak.
indi geleli namaz meselesine. sebabi soragymyz namaz barada.
Namazyn parzlary, wajiblary, sunnetleri bar.
Parz - bu namazyn hokmany bolaymaly sherti. yagny sholardan birini yerine yetirmesen namaz, namaz bolmayar. namazyn parzlaram 12 sany. olaryn 6'sy namaza bashlamankan, 6'sy bolsa namaza bashlanson yagny namazyn ichinde. dashyndakylar shular:
1. hadesten taharet. yagny taretsiz bolsan taret almaly, boy taretsiz bolsan(sheytany bolmak) yuwunmaly,
2. nejasetden taharet. yagny bedeninde we eshiginde hapa/nejaset/kir bolmaly dal
3. wagt. yagny namazyn wagty giren bolmaly,
4. kybla. yagny namazy kybla bakyp okamaly,
5. setr-i awret. yagny bedenin ortmeli(setr) yerlerini ortmeli,
6. niyet. haysy namazy okayanyna niyet etmeli.
indi namazyn ichindaki parzlaryny sanap gecheli. olar shular:
1. Iftitah tekbiri. yagny haysy namazy okajagyna niyet edenden son ellerin basham barmagyny gulaklaryn yumushak yerine degirip, ellerin ayasynam kybla bakdyryp(erkekler uchin) "Allahu Ekber" diymek,
2. Kiyam. yagny namazda ayakda durmak. janyn sag bolsa oturan yerinden parz namazlaryny okap bolyan daldir,
3. kyrat. yagny namazda gurhandan belli bir uzynlykda ayat okamak,
4. ru'ku. yagny namazda enilmek.
5. Sejde. yagny namazda kellani yere goymak, manlayyny yere degirmek,
6. Ka'de-i ahire. yagny namazlarda sonky oturush. mundan maksat yokardakylary yerine yetirp bolanson namazyn sonunda ettahiyatyny okar yaly wagt oturmakdyr. ettahiyatyny hokman okamaly diylenok. bu barada shu yere seredip bilersin, yone turk dilindedir. dushunmesen "guk" diyay.
namazyn wajiblary hem bardyr. meselem ettahiyatyny okamak wajibdir.(bashga-da bar weli sorag yuze chyksa yazaryn).
namazyn sunnetleri hem bardyr. meselem "allahumme salli we barik" dogalaryny okamak. bashga-da bar weli sorag yuze chyksa yazaryn).
gysgacha namazyn namaz bolmagy uchin parz hokmany gerek. wajib hem hokmanyn bari yany. shony etmesen "kemis chaga" yaly bolyar. sunnetleri bolsa namazyn "bezegi" bolyar.
mysallandyrma:
yureksiz we beyinsiz adam yashap bilmeyar - al sana parz,
bir bowreksiz, elsiz, ayaksyz we sh.m. adam yashap bilyar emma kemis, mayyp bolyar - al sana wajib,
owadan eshik geymek, hoshboy ysly atyrlary ulanmak - al sana sunnet.
wessalam ish tamam.

15 years ago

hoshowaz berekella!!!

15 years ago

HORMATLY AGZALAR NAMAZ OKAMAK IN SOGAP ISH WE MUSULMAN BENDESININ ALLATAGALANYN ONUNDAKI BORJY YONE IN ULY GUNA OKAP SON TASHLAMAK

15 years ago

namaz okayan adamlaryng arasynda-da yuregi garalar bar.

15 years ago

halk dost! shu aydanlaryn bilen ylalashamok:

YONE IN ULY GUNA OKAP SON TASHLAMAK

Pygamberimizin(saw) sheyle bir hadysy bar yalnyshmasam(anyk bilemok yone manysy sheylerak):
"Kynlashdyrman ansatlashdyryn, yigrendirman bushlan/soydurin."yene hem sheylerak bir kutsi hadys(gurhanda yazylmadyk, sozleri hudaytagaladan) barmyka diyyan(kutsi hadis bolmasada hadysmyka diyyan):
"gullaryma meni soydurin, menem sizi soyeyin", "gullaryna allany soydurin, alla hem sizi soysun".
shonun uchin yazyan zatlarymyza uns berelin. barde yazylyanlar milletchilik, tire-taypa bilen bagly zatlar dal. barde yazylyanlar ya yazyanyn, ya-da okayanyn bu dunyesine we o dunyesine tasir edip bilayjek zatlardyr. yazyan agyr yazmasyn, okayanam ruhdan dushmesin. ruhdan dushmek we umytsyzlanmak sheytanyn adama bolan hilelerinin in ulularyndan biridir. Mowlana Jelaleddin Rumy: "Name bolsanam bol - gel. bu gapy umytsyzlyk gapysy daldir." diyyar.

15 years ago

Aranyzda wahabi yokdami. Men Maksat men islam dinini cunnur owrenesim gelyar. Men namaz okajak enshallah yone men zina etmesem bolanok. Arasynda gyza gidip zyna edip gaytmasam bolanok. Gaty kuyseyar bolmasa kicjik maksat!!!!!!! Su yerde indi men name etmeli bolaryn mana jogap yazayyn. men mayl adresim : nepesow@rambler.ru!!!!!!!! Jogaba garshjak yone oyun edip yazman gayrat edin!!!!!!!

15 years ago

salam gadyrly agzalar barde namaz barada gurrun gidipdir,we kabiriniz owrenmane howes bildiripsiniz,menem kabir bilen onat saytlarym bilen siz b/n paylashasym gelyar(yone hemmesi inlis dilinde)
namazy ansat owrenmek http://www.howdoipray.com/howdoipray/Home/ hereketler,aytmaly sozler we olaryn manysy,hemmesi yzygiderli gorkezilendir,namazlaryn atlary:ertir-fajr,oyle-dhohr,ikindi-asr,agsham-maghrib,yassy-ishaa
taret almak:http://www.youtube.com/watch?v=4MdGaMyct2s
Guran eshitjek bolsanyz:http://www.quranexplorer.com/
sorag jogap fatwalar:www.islamqa.com
http://qa.sunnipath.com/issue_view.asp?HD=12&ID=521&CATE=10 (
Muhammet(saw)Pygamberimizin hadysalary:
http://www.imaanstar.com/hadith.php

15 years ago

onler bu saytyn meshur agzalaryndan bolan agamyz ata aga bardy gidenine gynanyas yone mejbur boldy men on bn koplench telefonda ahabarlasyan yone on gitmesine shu bolgydakylar sebap boldylarmyka diyyan ata aga her hili tohmetdir gorupcilikler atyp bolmasa ta aga din iman temasynda oran bilimli birisidi oran tejiribeli biriydi ynanmasanz ata diyip gozleden taparsynz men kim hakynda aydyanymy agzalaryn ozu dusunendir ata agan sharyryn we onku agzalaryn gitmesine sebap bolanlar saglygynz

15 years ago

indi gelip bu yerde bilyan bilmeyan zadyndan akyl sat\jak bolyanlar bar olaryn onku yzgylaryna we jogaplaryna baksanyz olaryn kimdigini bilersinz diyip umyt edyan

15 years ago

m@x@t!

Aranyzda wahabi yokdami. Men Maksat men islam dinini cunnur owrenesim gelyar. Men namaz okajak enshallah yone men zina etmesem bolanok. Arasynda gyza gidip zyna edip gaytmasam bolanok. Gaty kuyseyar bolmasa kicjik maksat!!!!!!! Su yerde indi men name etmeli bolaryn mana jogap yazayyn. men mayl adresim : nepesow@rambler.ru!!!!!!!! Jogaba garshjak yone oyun edip yazman gayrat edin!!!!!!!
m@X@† | 2009-02-23 18:07:08

diyipsin. shu yerlere seredip gor:
shu yer
we
beylekisem shu yerde

13 years ago

БЕДИУЗЗАМАН САИД НУРСЫ

БЕДИУЗЗАМАН САИД НУРСЫ - асырымызың етишдирен сайлама ыслам алымларының биридир. Ол 1876-нҗы йылда Түркийәниң Битлис велаятының Хизан этрабының Испарит посёлогының Нурс обасында дүнйә инипдир. 1960-нҗы йылың 23-нҗи мартында Шанлыурфа шәхеринде Хакың рехметине говшупдыр.

Йити зехини, гүйчли яткешлиги, өсен укыплылыгы билен өрән кичи яшларында үнси өзүне чекен Саид Нурсы адаты шертлерде энчеме йылларың довамында өвренилйән клас-сик медресе окувыны үч айлык гысга мөхлетде тамамлаяр. Молла Саид дүйшүнде Хезрети Пыгамберимизден (саллаллаху алейхи веселлем) ылым өвретмегини диләпдир. Ресулы Керим (саллаллаху алейхи веселлем) умматындан совал бермезлик шерти билен Куръан ылмының тәлим эдилҗекдигини оңа бушлаяр. Саид Нурсының дурмушында бу дүйш хакыката өврүлипдир. Чагалыкдан башлап, асырың пайхаслысы дийлип таналан Саид Нурсы хич вагт хич киме совал бермәндир. Эмма, өзүнден соралан соваллара хемише җогап берип билипдир. Яшлык йылларында өзүни тутушлыгына ылма багыш эден бу алым, ылымдакы соватлылыгыны дөврүниң алымлары билен дүрли межлислерде гечирен чекелешиклеринде субут эдипдир. Дөврүң алымлары онуң ылмының дереҗесиниң ёкарыдыгыны ыкрар эдип, оңа "Бедиуззаман" ягны, "Дөврүниң деңсиз-тайсыз әгирди" лакамыны берипдир. Моллаларың дини өз пейдаларына уланан шол дөвүрде Саид Нурсы диниң, Куръаның ве моллачылыгың ыззатыны сакламак үчин өмрүниң довамында хүшүр-зекат, садака ве совгат кабул этмәндир. Кабул этмәге меҗбур болан совгатларының болса, бахасыны төләп алыпдыр.

Саид Нурсының медресе билими билен дини билимлерде газанан ылмы квалифи-кациясы, дүрли такык билимлерде гечирен ылмы ишлери билен тамамланяр. Ол дөврүниң газет-журналларыны ызыгидерли окап, үлкедәки ве дүнъедәки өсүшлер, өзгеришликлер билен ичгин танышлыкда болупдыр. Мунуң билен бирликде, өнүп-өсен юрдуның кынчылыкларыны хут өз башындан гечирен Саид Нурсы иң зерур мәтәчлигиң билимдигине дүшүнип, Гүндогарда дин ве такык билимлериң бирликде окадылҗак университетини ачмак үчин хемаят сорамак максады билен 1907-нҗи йылда Ыстамбула гелипдир. Шол ерде алымлар топлумына гысга вагтда өзүни ыкрар этдирен Бедиуззаман дүрли газетлерде язан макалалары билен Османлы дөвлетини ве пайтагты булаян эркинлик ве мешрутиет (конституцион монархия) чекелешиклерине гатнашып, мешрутиете ысламың адындан арка чыкыпдыр. 1909-нҗы йылдан соң, Ыстамбулдан чыкып, Гүндогара доланып гелипдир.

Биринҗи Җахан уршы башланан гүнлеринде Ван шәхеринде яшаян Бедиуззаман шәгиртлери билен бирликде мейлетин милиция отрядларыны дөредип, фронта гидипдир. Ватан горагында өрән улы хызматлары битирипдир. Уруш вагтында бирнәче шәгирди шехит болуп, өзи хем Битлис шәхериниң горагында агыр яраланып, есир дүшүпдир. Үч йыл чемеси Руссияда туссаг боландан соң, Варшава, Виана, София үсти билен Ыстамбула гайдып гелипдир.

Ыстамбулда дөвлет ёлбашчылары ве ылым адамлары оны улы шовхун билен гаршы алып, Дару'л-Хикмети'л-Ысламые (Дини Ылымлар Академиясы) агзалыгына кабул эдипдирлер. Бедиуззаман бу дөвүрде ресми везипесинден алан айлык хакы билен өз китапларыны чап этдирип, олары мугтына халка пайлапдыр. Ыстамбулың иңлислер тарапындан габалан дөврүнде онуң нешир эден "Хутуваты Ситте" атлы брошюрасы душмана гаршы дурмакда роль ойнапдыр. Анадолыдакы азат эдиш хереке-тини "гозгалаң" дийип атландыран Шейхүл-ысламың (Баш мүфти) фетвасына (карарына) жогап хөкмүнде, ол милли азат эдиш херекетиниң догрудыгыны гөркезип чыкыш эдипдир. Бу битирен хызматлары Анадолыда дөредилен миллет меҗлисиниң өвгүсини газанып, Бедиуззаман хут Мустапа Кемал Ататүрк тарапындан бирнәче гезек хайыш билен Анкара чагырылыпдыр.

Бу чакылыкларың нетиҗесинде, 1922-нҗи йылың соңунда Анкара гелен Бедиуззаман меҗлисде ресми дабара билен гаршы алныпдыр. Тәзе дөредилен дөвлетиң меҗлис агзаларына 10 маддадан ыбарат болан беяннамасы билен йүзленипдир. Бу беяннамада тәзе өврүлишигиң гуруҗыларына ысламың мукаддесликлерине эе чыкмалыдыкларыны ныгтапдыр. Нетиҗеде, Мустапа Кемал Ататүрк билен бирнәче гезек душушыпдыр. Шонда оңа Гүндогарың умумы вагызчысы, депутатлыгы ве дин агзалыгы теклип эдилипдир. Эмма, Бедиуззаман бу теклиплери кабул этмән, Ван шәхерине гидипдир.

Бедиуззаман мундан соңкы өмрүни Куръаның дөвребап тевсири болан алты мүң сахыпадан хем гечйән Рысале-и Нур Күллүятыны язмага багышлапдыр. Бедиуззаман иман хызматында өчмеҗек ыз галдырып, Куръаны бу асыра лайык гөрнүшде дүшүн-дирипдир. Онуң эсерлери хәзирки дөвүрде дүнйәниң дүрли диллерине терҗиме эдилип, көп ерлере яйрандыр. Онуң эсерлери Мүсүриң Эзхер университети тарапындан окув китабы хөкмүнде кабул эдилип, Америкада болса, шол эсерлери өвренйән кафедра дөредилендир. Хорматлы окыҗы!

Элиңиздәки китапча хем шол Күллүятдан "Сөзлер" атлы китапдан алнан бир бөлекдир. Шонуң үчин хем автор бу китапчасаны "Кичи сөзлер" дийип атландырыпдыр. Онуң сизе дин билимини өвренмекде улы хемаяты дегер дийип тама эдйәрис. Сөзүмизи онуң шу әгирт пикири билен тамамламагы макул билдик:

"Выжданың ышыгы дини ылымлардыр. Аклың нуры болса такык билимлердир. Икисиниң бирлешмегинден хакыкат йүзе чыкар. Олар бири-биринден айрылан вагты биринҗисинден - таассуп (өз билишинден башгасыны унамазлык) икинҗисинден - хиле ве шүбхе дөрәр." Ягны, диңе дини ылымлары окамак ынсаны көре-көрлүге, ялңыз такык билимлери өвренмек болса, техники тайдан өсүш газандырса-да долы көңүл рахатлыгына дәл-де, азгынчылыга ве агзалалыга гетирер.

13 years ago

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ

وَبِهِ نَسْـتَعِينُ * اَلْحَمْدُ ِللهِ رَبِّ الْعٰالَمِينَ وَالصَّلٰوةُ وَالسَّلاَمُ عَلٰى سَيِّدِناَ مُحَمَّدٍ وَعَلٰۤى اٰلِهِ وَصَحْبِهِ اَجْمَعِينَ

Эй, доган! Сен менден бирнәче несихат сорадың. Сен эсгер боланың үчин эсгерлик тымсаллары билен дүзүлен шу секиз саны хекаяҗыгымы ве бирнәче хакыкаты небсим биле бирликде диңле! Чүнки мен хер кесден, әхли затдан бетер небсими несихата мәтәч хасаплаярын. Овал мен секиз аятдан пейдаланып, "секиз сөзүми" небсиме бираз узынрак гөрнүшде айдьшдым. Инди гысгача ве сада дил билен беян эдйәрин, ким ислесе, биле диңлесин!

БИРИНҖИ СӨЗ

"Бисмилләх" - хер бир хайрың башыдыр.(1) Биз хем сөзи илкибашда шондан башлаярыс. Эй, небсим, билип гой! Шу мүбәрек сөз ысламың нышаны болшы ялы бүтин барлыгың хем халы херкети билен вирди-зыбаныдыр (хемише гайталаян зикиридир).

(]) Аҗлуни, Кешфу'л-Хафа, 2/119 "Эбу Хурепреден (РА): Бисмилләхиррахмәниррахым билен башланмадык хер бир мөхүм иш берекетсиздир" диплип, гүррүц берилпәр. Айратын хем серет: Эбу Давуд, Эдеп 18; Ибн Маҗе, Ника 19; Муснет 2/309.

"Бисмилләхиң" нәхили әгирт эгсилмез кувватдыгына, нәхили түкениксиз кән берекетдигине дүшүнмек ислесеңиз, шу мысалы - хекаяҗыгы диңләң. Онда шейле дийилйәр:

Гадым эйямда Арап чөллерине чыкан хер бир адама хайсы хем болса бир улы тайпаның сердарының адыны гөтермек, онуң ховандарлыгыны алмак хөкман болупдыр. Эгер шейтсең, хәли-шинди габат гелйән гаракчыларың элинден хеләк болмарсың ве ишлериңе амал эдерсиң. Ёгса, ялңыз башың-а сан-саҗаксыз душманларың өңүнде перишан, битирмек ислән ишлериң янында болса, бичәре халда галарсың.

Ине, шейлеликде, ики киши сыяхат ниети билен чөле чыкяр. Оларың бири пәк йүрекли, кичи гөвүнли, бейлекиси терсине текепбирди. Хәсъетлерине гөрә, оларың кичигөвүнлиси бир тайпа сердары-ның адыны алды, бейлекиси болса алмады. Бир сердарың ховандарлыгындакы киши гезен еринде саг-саламат гезди. Ёлунда гаракчы душ гелсе "мен пылан сердарың ады билен гезйәрин" дийип аман галды. Хич бир гаракчы оңа азар бермәге хет эдип билмеди. Көпчүлигиң үйшен ерине, бир чадыра гирсе, шол ат билен хорматланды. Текепбир киши велин, сыяхатының тутуш довамында мүңбир белалара учрады. Мыдама горкудан галпылдап гезди, хемише дилегчилик этди. Хем хар болды, хем зар болды.

Ине, эй гедем небсим!

Сен хем ёла чыкан сыяхатчысың. Бу дүнйә-де мисли бир чөлдүр, сен мунда эҗизсиң ве чәксиз мәтәчсиң. Душманың хем, хаҗатларың хем түкениксиздир. Шо-нуң үчин, бу сәхраның Мәлики Эбедисиниң (эбеди эесиниң), Хакими Эзелисиниң (эзели хөкүмдарының) адыны сена эдин! Шейле этсең, әлемиң әхли дилегчиликлеринден ве хер бир хадысаның өңүнде горкудан яңа титремеден халас боларсың.

Хава, бу сөз шейле бир мүбәрек хазынадыр, ягны, сениң түкениксиз эҗизли-гиңи ве мәтәчлигиңи соңсуз гудрата ве рехмете етирер, Гадыры - Рахымың дергә-хинде эҗизлигиң ве мәтәчлигиң иң бир халанылҗак шепагатча өврүлер. Хава, бу сөзи сена эдинен хер кес дөвлете гуллук эдйән эсгер ялыдыр. Эсгер болса дөвлетиң адындан херекет эдер. Хич кимден чекинмез. Хер эден ишини "кануның ады билен, дөвлетиң ады билен" дийип эдер, хер бир зада дөз гелер.

Биз башда бүтин барлык өзүниң халы херекети билен "Бисмилләх" диер дийдик.

Айдалы, бир адам шәхериң әхли халкыны зор билен башга бир ере гөчүрсе ве олары меҗбуры ишлетсе, онуң өз ады, өз гүйҗи билен бу иши эдип билме-җеги саңа дүшнүклидир. Ол диңе дөвлетиң адындан херекет эдйәндиги, патышаның гүйҗүне аркаланяндыгы үчин бу ишлери пәсгелсиз башаряр.

Инди Алла Тагаланың ады билен херекет эдйән хер бир нәрсәниң гүйҗүне, гудратына сер салалың. Сиз хер әдимде гөрйәнсиңиз, дынным ялыҗак тохумлар өзлеринде әпет агачларың аграмыны гөтер-йәрлер, оларың даг ялы әгирт йүклерини галдырярлар. Чүнки хер бир агач "Бисмилләх" диййәр, рехмет хазынасының мивелеринден эллерини долдуряр, соңра олары бизе багш эдйәр. Хер бир боссан хем "Бисмилләх" диййәр. Гудраты Гүйчлиниң аклыңы хайран эдйән сачагында дүрли-дүмен леззетли ир-иймишлер, тәсин тагамлар бишип етишйәр. Сыгыр, дүе, гоюн, гечи кимин мүбәрек хайванлар хем "Бисмилләх" диййәр. Рехметиң берекети билен олар сүйт чешмесине өврүлйәрлер. Рысгал берениң адындан иң якымлы, иң арасса, дурмуш сувы кимин иймитлери бизе багш эдйәрлер. Хер бир агач, өсүмлик, юмшаҗык отларың йүпек ялы нәзиҗек көклерине ченли "Бисмилләх" диййәр; олар йылчыр дашы, гаты топрагы ярып чыкярлар. Хер бир зат "Алланың ады билен, Рахманың ады билен" диййәр ве Онуң эмрине боюн боляр.

Хава, агач шахаларының өсүши, миве берши, йылчыр дашы ве гаты топрагы яран көклериң беркәп яйрайшы, кәбириниң болса ериң ашагында хасыл берши, нәзик япракларың гүйчли гызгына гаршы дуруп* ниче айың довамында шол бир терлигини саклаиышы теоигатчыларың акыл сатмаларына шарпык чаляр. Оларың көр гөзлерине
бармагыны дүртйәр ве шейле диййәр: "Иң гаты берклик ве гызгын эпгек хем Онуң эмри билен херекет эдйәндипги үчин, йүпек ялы юмшак көклер Мусаның хасасы кимин:

فَقُلْناَ اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَر َ

(2) Немрут Хезрети Ыбрапым алейхиссаламы ода атдыранда Алла Тагала: "Эй, от, сен Ыбрайыма салкынлык, саламатлык бол!" буйругыны берйәр. (Энбия, 69).

эмре табын болуп, ол дашлары ярярлар. Пергамент кагызы ялы юка, нәзик япракларың хер бири Ыбрайым Алейхыссаламың агзалары кимин, аташ сачан гызгынлыга гаршы:

يَا نَارُ كُونِى بَرْداً وَسَلاَماً

(3) Хз. Муса алейхиссаламыц сувсуз галан ковмы үчин Алла Тагаладан сув дилмеги билен Алла оца: - Биз айгпдык: - Хасац билен гаялары ур - дипди ве шол бада гаялардан хер бир пгайпа үчин 12 гөзбашдан сув гайнап чыкды. (Бакара, 60.)

аятыны окаярлар." Гөршүңиз ялы, хер бир зат дуркы билен "Бисмилләх" диййәр. Олар Алланың ады билен, Алланың ныгматларыны бизе хөдүрлейәрлер. Биз хем "Бисмилләх" диймелидирис. Алланың ады билен бермелидирис, Алланың ады билен алмалыдырыс. Шейле хем, Алланың ады билен бермейән гапыл ынсанлардан хич бир зат алмалы дәлдирис.

Совал: Бир миве сатын алсак, хакы-катда диңе арачыллык эдйән дайхан бизден онуң бахасыны талап эдйәр. Эмма мүлкүң асыл эеси болан Алла Тагала бизден нәме ислейәр?

Җогап: Хава, ол хакыкы ныгмат бери-җи, бизден гыммат баха ныгматлара, маллара гайтаргы хөкмүнде үч зады талап эдйәр.

Бири зикир (Аллахың адыны ятламак), бири шүкүр, бири пикирдир.

Башда: "Бисмилләх" зикирдир.

Ахырда "Элхамдүлилләх" шүкүрдир.

Арасында "Бу аклыңы хайран эдйән, гымматлы ныгматларың Ахадың ве Самадың гудратыдыгына, оларың бизе берлен аҗайып совгат ве рехметдигине дүшүнмек" пикирдир.

Бир патышаның гыммат бахалы совгадыны саңа говшуран бир мисгин адамың аягыны өпүп, совгадың хакыкы эесини танамазлык нә дереҗеде самсыклыкдыр. Захыры мүн'имлери (гөрнүп хайыр эденлери) тарыплап, сөйүп Мүн'ими Хакыкыны (хакыкы ныгмат бериҗини) унутмак ондан-да мүң дереҗе акмаклыкдыр.

Эй, небсим! Бейле акмак болмак ислемесең:

Алланың ады билен бер...

Алланың ады билен ал...

Алланың ады билен ишле...

13 years ago

Шу Мектуб, ики мебхасдыр. Биринҗи Мебхас, Эхли Ийманы Ухуввете ве Мухаббете даъвет эдер.)

БИРИНҖИ МЕБХАС

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ

اِنَّمَا اْلمُؤْمِنُونَ اِخْوَةٌ فَاَصْلِحُوا بَيْنَ اَخَوَيْكُمْ ● اِدْفَعْ بِالَّتِى هِىَ اَحْسَنُ فَاِذَا الَّذِى بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَاَنَّهُ وَلِىّ ٌ حَمِيمٌ ● وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ يُحِبُّ اْلمُحْسِنِين

Мүъминлерде нифак ве шикак, кин ве адавете себэп болан тарафгирлик ве инат ве хасет, хакыкатча ве хикметче ве инсаниети кубра болан исламииетче ве хайаты шахсиече ве хайяты җемгыетче ве хаяты магнавиече чиркин ве мердутдыр, зыян ве зулумдыр ве хайяты бешерийе үчин зэхердир. Шу хакыкатың өрэн көп вуҗухундан алты веҗхини беян эдерис:

. БИРИНҖИ ВЕҖИХ: Хакыкат назарында зулумдыр.

Эй, мүъмине кин ве адавет беслейән ынсапсыз адам! Нэхили, сен бир гэмиде ве я-да бир өйде болсаң; сениң биле бирликде докуз маъсум билен бир җенаятчы бар. Ол гәмини гарк ве ол өйи яндырмага чалышан бир адамың, нә дереҗе зулум эдйэндигини билерсиң. Ве залымлыгыны, семавата эшитдирҗек дереҗеде багырҗаксың. Хатда, бир тәк маъсум, докуз җаны болса, ене ол гэмини хич бир адалатлы канун гарк этмеги буюрмаз. Эдил шунуң ялыда сен, бир ханейи Раббанийе ве бир сефинейи Илэхие болан бир мүъминиң вуҗудында иман ве ысламиет ве гоңшучылык ялы докуз дәл, белки йигрими сыфаты маъсума барка, саңа зыянлы болан ве хошуңа гитмейэн бир җаны сыфаты йүзүнден оңа кин ве адавет багламак билен, ол ханейи магневиейи вуҗудың магнен гарк болмагыны, я-да яндырылмагыны, тахрибини ве батмагыны арзув этмегиң ве шуңа херекет этмегиң онуң ялы чиркин ве гаддар бир зулумдыр.

. ИКИНҖИ ВЕҖИХ: Хикмет назарында хем, зулумдыр.

Чүнки, маглумдыр ки, адавет ве мухаббет нур ве зулмат ялы өзара гапма-гаршыдырлар. Икиси, хакыкы манысында бирликде җем болуп билмезлер.

Эгер, мухаббет, өз себәплериниң үстүнлигине гөрэ бир калбда хакыкы болса, ол вагт адавет меҗазы болар, гынанма суратына инкилап эдер. Хавва, мүъмин, гардашыны сөер ве сөймели. Диңе эрбетлиги үчин ялңыз гыйнанар. Тахаккум билен дэл, белки лүтуф билен, ислахына чалышар. Онуң үчин, нассы хадыс билен, "Мүъмин-мүъмин билен үч гүнден артык гаты гөршүп, катъы мүкэлеме этмесин".

Эгер адавет себэплери үстүн гелип, бу адавет, бир калбда хакыкаты билен бар болса, онда мухаббет меҗазы болар; ясама ве яллакламак шекилине гирер.

Эй ынсапсыз адам! Инди бак, мүъмин гардашыңа кин ве адавет нэхили зулумдыр. Чүнки, нэхилики сен ади киҗҗик дашлары, Каъбеден хем әхмиетли ве Җебели-ухуддан хем улы дийсең, чиркин бир акылсызлык эдерсиң. Эдил ш212 ялы-да, Кэбе хорматында болан иман ве Җебели ухуд азаметинде болан Исламиет ялы көп исламий васыплар мухаббети ве иттифакы иследиги халда, мүъмине гаршы адавете себәп болян ады дашлар хөкүминде болан баъзы кемчиликлери, ийман ве исламийетден афзал тутмак, нэхили ынсапсызлык ве җуда улы бир зулумдыгыны, акылың бар болса аңларсың!

Хавва, тевхид-и ийманый, элбетде тевхид-и кулубы ис-лэр. Ве вахдети ыътикад, вах-дети ичтимаийейи иктиза эдер.

Хавва, инкэр эдип билмерсиң ки, сен бир адам билен бир бөлүмде, гуллук этмегиң себэпли, ол адама гаршы достана рабыта аңларсың. Ве бир командириң буйругы астында биле болмагың себэпли берадеране бир гатнашык телаккы эдерсиң. Ве бир мемлекетде биле болмагың билен ухувветкәране бир мүнасебет сызарсың. Халбуки, ийманың берен нур ве шуур билен хем-де саңа гөркезен ве билдирен эсма-и Илахие саныча бирлик гатнашыклары ве иттифак рабыталары ве ухуввет мүнасебетлери бар. Меселем:

Хер икиңизиң;

. Халыкыңыз бир,

. Маликиңз бир,

. Маъбудыңыз бир,

. Разыкыңыз бир...

Бир, бир, мүңе ченли бир, бир.

Хем

. Пейгамбериңиз бир,

. Диниңиз бир,

. Кыблаңыз бир.

Бир, бир, йүзе ченли бир, бир...

Соңра

. Обаныз бир,

. Дөвлетиңиз бир,

. Мемлекетиңиз бир...

Она ченли бир, бир... Мунча "бир, бирлер" вахдет ве тевхиди, вифак ве иттифакы, Мухаббет ве ухуввети иследиги ве каинаты ве күрелери бир-бирине баглаян маънавый зынҗыр болан халда; шикак ве нифака, кин ве адавете себэп болян мөйүң кереби ялы эхмиетсиз, ерликсиз затлары дийип мүъминлере гаршы хакыкы адавет этмек ве кин багламак, нәхили дере-җеде ол рабытаи вахдете бир хор-матсызлык ве ол эсбабы мухаббете гаршы бир кемситмек ве ол мүна-себаты ухуввете гаршы нә дереҗе бир зулум ве хаксызлыкдыгыны, калбың өлмедик болса, аклың сөнмедик болса аңларсың.

ҮЧҮНҖИ ВЕҖИХ: Адала-ты махзаны ифаде эдйэн

وَلاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ اُخْرَى

ның манысына гөрэ, бир мүъминиң җаны бир сыфаты себәпли, башга маъсум сыпатларыны махкум этмек хөкүминде болан адавет ве кин багламак, нә дереҗе чэксиз бир зулумдыгыны ве бахусус бир мүъминиң эрбет бир сыпатындан өйкеләп күсүп, ол мүъминиң якынларына-да адавет этмек,

اِنَّ اْلاِنْسَانَ لَظَلُومٌ

сыгайы мубалыга билен өрән азым бир зулум этдигини, хакыкат ве Шериат ве Хикмети Исламие саңа ятлатдыгы халда, нәхили өзүңи хаклы хасапларсың, "Менщ хакым бар" диерсиң?

Хакыкат назарында, себэби ада-вет ве шер болан эрбетликлер, шер ве топрак ялы дыкыздыр; бащгасына ёкмазлыгы ве ин'икас этмезлиги герекдир. Башгасы ондан дерс алып шер ишлесе, ол башга меселедир. Мухаббетиң эсасы болан ягшылык-лар, мухаббет ялы нурдыр; ёкмак ве инъикас онуң ше'нидир, ве ондандыр-ки, "Достуң досты достдыр" диен сөзи, дурубу эмсал болуп галандыр. Хем онуң үчиндир ки: "Бир гөз ха-тыры үчин көп гөзлер сөйү-лер" сөзи, умумың дилинде гезер.

Ынха, эй ынсапсыз адам! Хакыкат бейле гөрдүги халда, сөймедигиң бир адамың сөйгүли, маъсум бир гардашына ве тааллукатына адавет этмек нәхили хилафы хакыкат болдугыны, хакыкатбин болсаң аңларсың.

ДӨРДҮНҖИ ВЕҖИХ: Хайяты шахсые назарында хем зулумдыр. Шу дөрдүнҗи веҗхиң эсасы болан бирнәче дустуры диңле:

. Биринҗиси: Сен, меслегиңи ве эфкарыңы хак билдигиң вагт, "Меслегим хакдыр ве я-да хас гөзелдир" диймәге хакың бар. Диңе, "Ялңыз Хак мениң меслегим-дир" диймэге хакың ёкдур.

وَعَيْنُ الرِّضَا عَنْ كُلِّ عَيْبٍ كَلِيلَةٌ وَلكِنَّ عَيْنَ السُّخْطِ تُبْدِى الْمَسَاوِيَا

ның манысына гөрэ, ынсапсыз назарың ве дүшгүн фикриң хакем болуп билмез. Башга бириниң меслегини батыл дийип хөкүм эдип билмез.

. Иккинҗи дүстур: Сениң үстүңдеки хак шудур ки, хер сөзлэниң хак болсун. Йөне хер хакы сөзлемэге сениң хакың ёкдур. Хер дийдигиң догры болмалы; Диңе, хер догрыны диймек догры дәлдир. Чүнки, сең ялы ниети халис болмаян бир адам, несихаты кэвагт дамара докундурар; Терс нетиҗе берер.

. Үчунҗи дүстур: Адавет этмек ислесең, калбындакы адавете адавет эт, оны ёк этмәге чалыш. Хем, иң зыяда саңа зыян берен нефси эммараңа ве ховайы нефсиңе адавет эт, ислахына чалыш. Ол зыянлы нефсиң хатыры үчин мүъминлере адавет этме. Эгер душманлык этмек ислесең, кәфирлер, зындыклар көпдир; олара адавет эт. Хавва, нэхилики мухаббет сыпаты, мухабете лайыкдыр; эйле-де адавет хаслети, хер затдан өңүрти өзи адавете лайыкдыр. Эгер хасмыңы маглуп этмек ислесең, эрбетлигине гаршы ягшылык билен гайтарыгы бер. Чүнкиг Эгер яманлык билен гайтаргы берсең душманчылык зыядала-шар. Захырен еңилсе-де, калбен кин баглар, адавети довам эдер. Эгер ягшылык билен мукабеле этсең, недамет эдер, саңа дост болар...

اِذَا اَنْتَ اَكْرَمْتَ الْكَرِيمَ مَلَكْتَهُ ● وَ اِنْ اَنْتَ اَكْرَمْتَ اللَّئِيمَ تَمَرَّدًا

ниң хөкмүне гөрә, мүъминиң шеъни керим болмакдыр. Сениң икрамың билен саңа мусаххар болар. Захырен зелил болса-да, ийман җихетинде ке-римдир. Хавва, эрбет бир адама: "яг-шысың, ягшысың" дийсең ягшылаш-масы ве ягшы адама: "Эрбетсиң, эрбетсиң" дийсең эрбетлешмеси көп габат гелйәр. Эйле болса,

وَاِذَا مَرّوُا بِاللَّغْوِ مَرّوُا كِرَامًا ● وَاِنْ تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَاِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ

ялы десатири кудсиейи Куръаниейе гулак сал Саадет ве Саламет ондадыр.

. Дөрдүнҗи дүстур: Эхли кин ве адавет хем нефсине, хем мүъмин гардашына, хем рахмети Илэхийейе зулум эдер, теҗавүз эдер. Чүнки, Кин ве адавет биле нефсини бир азабы элимде галдырар. Хасмына гелен ныгметлерден азабы ве горкусындан гелен элеми нефсине чекдирер, нефсине зулум эдер. Эгер адавет хаседден гелсе, ол бүтүн-бүтүн азапдыр. Чүнки, хасед оввала хасед эдиҗини эзер, махведер, яндырар. Хасет эдилене зыяны я аздыр ве я ёкдур.

Хаседиң чәреси: хасед эдиҗи, хасет этдиги затларың акыбетини ойласын. Тэ аңласын ки, бәсдешинде болан дүнъеви хүсүн ве кувват мертебе ве сервет фанидыр, муваккатдыр. Пейдасы аз, зэхмети көпдир. Эгер ухреви үстүнликлер болса, затен оларда хасет болуп билмез. Эгер олара хем хасет этсе, я өзи риякәрдир; ахырет малыны дүнйэде махветмек ислэр. Ве я-да хасат эдилени риякэр гүман эдер, хаксызлык эдер, зулум эдер.

Хем оңа гелен мусыбетлерден мемнун ве ныгметлерден махзун болуп кадер ве рахмети Илэхийейе, онуң хакында этдиги ягшылыклардан күсйәр. Гөйэ кадери тенкит ве рахмете иътираз эдйәр. Кадери тенкид эден, башыны сандала урар, дөвер. Рахмете итираз эден, рахметден махрум галар.

Аҗаба, бир гүн адавете дегмеен бир зада бир сене кин ве адавет эдип йөрмеги хайсы ынсаф кабул эдер; бозулмадык хайсы выҗдана сыгар? Хал бу ки, мүъмин гардашындан саңа гелен яманлыгы бүтүнлей ондан дийип билип, оны махкум эдип билмерсиң.

Чүнки, оввала: бунда кадериң бир хиссеси бар. Оны чыкарып ол кадар ве каза хиссесине гаршы рыза биле мукабеле этмек герекдир.

Саниен: Нефис ве шейтаның хиссесиниде айрып, ол адама адавет дэл, белки нефсине маглуп боландыгы үчин гынанмак ве недамет этҗегине гарашмак герек.

Салисен: Сен өз нефсиңде, гөрмедигиң ве я-да гөрмек ислемедигиң хатаңы гөр, бир хисседе оңа бер. Соңра бакы галан кичҗик бир хиссә гаршы иң саламатлы ве иң тиз хасмыңы маглуп эдйән гечиримлилик ве багышламак биле ве алыҗенаплык гөркезсең, зулумдан ве зыяндан гутуларсың.

Ёгса, чүйшелери ве буз парчаларыны алмаз бахасына алан серхош ве дивана җевхерчи бир яхудий ялы, бэш пула дегмейэн фани, заил, гечегчи эхмиетсиз, умуры дүнйевийейе, гөйэ дүнйэде эбеди дуруп, эбеди биле галян дей гүйчли бир хирс ве даими бир кин биле, довамлы бир адавет биле мукабеле этмек, сигайи мубалага билен, бир залумиййетдир ве я бир серхошлык-дыр. Ве бир неви диваналыкдыр...

Ине, хайаты шахсиййече тэсири җихетинден өрән зыянлы болан адавете ве фикри интикама - эгер шахсыңы сөййән болсаң - ёл гоймагын ки, асла калбыңа гирмесин. Эгер калбыңа гирен болса, онуң сөзүни диңлеме. Бак, хакыкатбийн болан хафызы Ширазыны диңле:

دُنْيَا نَه مَتَاعِيسْتِى كِه اَرْزَدْ بَنِزَاعِى

Ягны, "Дүнйә эйле бир мета дэл ки, бир низага дегсин."

Чүнки, фаны ве өтегчилиги үчин, гымматсыздыр. Гоҗа дүнйә бейле болса, дүнйәниң җүзъи ишлери нә дереҗеде эхмиетсиздигини аңларсың! Ене дийигщир:

آسَايِشِ دُو ِيتِى تَفْسِيرِ اِينْ دُو حَرْفَسْتْ

بَادُوسِتَانْ مُرُوَّتْ بَادُشْمَنَانْ مُدَارَا

Ягны: "Ики җаханың рахат ве саламатыны ики харп тефсир эдер, газандырар: Достларына гаршы мүревветкәране муашерет ве душманларына сулхкәране муамеле этмекдир."

Эгер дийсең: "Ыгтыяр мениң элимде дәл, фитратымда адавет бар. Хем дамарыма докундырмышлар, пикирими үйтгедип билмейэрин."

Элҗогап: Суи хулк ве яман хыслат эсери гөркезилмесе, гыбат ялы затлар биле, ве муктезасы билен амал эдилмесе, кусурыныда аңласа, зыян бермез. Мадемки ыгтыяр сениң элиңде дэл; ваз гечибилмейэрсиң. Сениң, магневи бир недамет, гизли бир тевбе ве зымны бир истигфар хөкмүнде болан кусурыңы билмегиң ве ол хаслетде нэхаклыгыңы аңламагыңъ онуң шеринден сени гутарар. Затен, бу меткубың бу мебхасыны яздык, тэ бу магневи истигфары теъмин этсин; хаксызлыгы хак билмесин, хаклы хасмыны хаксызлык билен тешхир этмесин.

Җайы дыкгат бир хадисе:

Бир вагтлар, мунуң ялы гаразкэране тарафгирлигиң нетиҗеси болуп гөрдүм ки; Мутедеййин бир әхли ылм, өзүниң сыясы пикирине гошулмаян салых бир алымы, кэфире чыкармак дереҗесинде тезйиф этди. Ве өз пикиринде болан мунафыгы, хорматкэране медх этди. Ине, сыясатың бу фена нетиҗалеринден үркдим,

дийдим. Ол замандан бәри хайаты сыясиден чекилдим.

. БӘШИНҖИ ВЕҖИХ: Инад ве тарафгирлик хайати иҗтимаийе-че, өрэн музырдгыны беян эдер.

Эгер дийилсе: "Хадысда,

اِخْتِلاَفُ اُمَّتِى رَحْمَةٌ

дийилен. Ыхтылаф болса, тарафгирлиги иктиза эдйәр. Хем тарафгирлик кесели, мазлум авамы, залым хавассың шеринден гутаряр. Чүнки: Бир шэхерчэниң ве бир обаның хавассы иттифак этселер, мазлум авамы эзерелер. Тарафгирлик болса, мазлум бир тарапа илтиҗа эдер, өзүни гутарар. Хем, пикирлериң чакнышмагындан ве акылларың мухалыфатындан хакыкат тамамы билен йүзе чыкар."

Элҗогап: Биринҗи совала диериски: Хадысдакы ыхтылаф болса, мүсбет ыхтылафдыр. Ягны, хер ким өз меслегиниң таъмирини ве ровачлыгына саъй эдер. Башганы тахрип этмек ве батыла чыкармага дэл, белки кәмиллешдирмәеге ве ислахына ымтылар. Эмма менфи ыхтылаф болса ки: гаразкәрана, адаветкэрана, бир-бирщшң тахрибине чалышмакдыр; хадысың назарында мердутдыр. Чүнки бир-бири билен богушанлар мүсбет херекет эдип билмезлер.

Икинҗи совала диериски:

Тарафгирлик эгер Хак намына болса, хаклылара мелҗе болуп билер.. Диңе хәзирки ялы гаразкәране, нефс хасабындан болан тарафгирлик нахаклара мелҗедир ки, олара даянч нокады ярадып берер. Чүнки, гаразкэране тарфгирлик эдйән бир адама шейтан гелсе, онуң пикирине ярадам берип тарапгирлик гөркезсе, ол адам шейтана рахмет окар. Эгер гаршы тарапа мелек киби бир адам гелсе хем, оңа хаша! Лагнат окаҗак дереҗеде бир нэхаклык гөркезер.

Үчүнҗи савала диерис ки:

Хак намына, хакыкат хасабына болан пикирлериң чакнышмагы бол-са, максатда ве иттифак биле бара-бар, эсасда, весаилде ыхтылаф эдер. Хакыкатың хер бурчуны ызхар эдип, хака ве хакыката хызмат эдер. Диңе, тарафгиране ве гаразкәрана, фиравунлашмыш нефси-эммаре хаса-бына ходфурушлык, шөхратперве-ране бир тарздакы пикирлериң чакнышмагындан "хакыкат нурлары" дәл, белки питне аташлары чыкар. Чүнки, максатда иттифак лазым бо-луп дуран бир вагтда, онуң ялыларың пикирлериниң Күре-и Арзда дахы нокта-и телакысы болмаз. Хак намына болмадыгы үчин, нихаетсиз мүфритане гидер. Дүзелмеси мүңкин болмаян айрылышлара себәп болар. Әлемиң ахвалы муңа шаятдыр...

ЭЛХАСЫЛ:

اَلْحُبُّ لِلّهِ ● وَالْبُغْضُ فِى اللّهِ ● وَالْحُكْمُ لِلّهِ

болан али дестурлар, эгер херекетлер дестуры болмаса, мейданы нифак ве айрылмак гаплар. Хавва,

, َالْبُغْضُ فِى اللّهِ ●وَالْحُكْمُ لِلّهِ

диймесе, ол дастурлары назара алмаса, адалат эдейин дийип зулум эдер.

Җайы ыбрат бир хадыса:

Бир вагт, Ымамы Али (разийаллоху анху) бир кэфири ере йыкып, гылыч чекип, кесейин дийип дуран махалы хэлки кәфир, оңа түйкүрипдир. Ол кәфири гойберипдир, кесмэңдир. Ол кэпир оңа айдан: "Нәме үчин мени кесмедиң?" Дийди:

"Сени Аллах үчин кесмекчидим. Эмма маңа түйкүрдиң; гахарым гелди. Нефсимиң хиссеси гарышаны үчин ыхласым зеделенди. Онуң үчин сени кесмедим." Онда ол кэфир дийди:

"Мени тизрэк кессин дийип газаба долдурмак максадында түйкүрдипдим. Мадем ки, диниңиз шу дереҗе сафый ве халисдир, шу дин хакдыр" - дийди.

Хем медары дыкгат бир вака:

Бир заман бир хаким, бир огрының элини кесен вагты газап эсери гөркезени үчин, оңа дыкгат эден адыл эмири оны ол везипеден бошадыпдыр. Чүнки, шериат намына, кануны Илэхи хасабына кесседи, нефси оңа гынанҗакды. Ве калбы гахар этмэн, диңе мерхемет хем этмедиги бир тарзда кесерди. Диймек, нефсине ол хөкүмден бир хиссе чыкардыгы үчин адалат билен иш гөрмәндир.

Гынанарлы бир халаты ичтимаийе ве калбы Исламы агладарлы мүдхиш бир маразы хайаты ичтимаи:

"Дашкы душманлар зухур ве хуҗум эденде ички адаветлерини унутмак ве ташламак" лазымлыгы хакындакы бир маслахаты ичтимаийейи иң бедеви ковумлар хем такдыр кылып, шуңа амал эденлери халда, шу җемааты Исламийейе хызмат этмеги даъва эдйэнлере нәме болупдыр, гаршыларында дайымы хүҗүм вазийетинде дуран хетсиз душманлар болуп дуруп, җүзъий адаветлерини унутман, душманларың хүҗүмлерине ер хэзир эдйэрлер. Шу хал бир сукутдыр, бир вахшетдир. Хайяты Ичтимаийеи Исламийейе бир хыянатдыр.

Ыбрат боларлы бир хекая:

Бедевий уруглардан Хасенан уругының өзара душман ики кабыласы барды. Бир-биринден эллиден артык адам өлдиренлери халда, Сипкан я-да Хайдеран тайпасы ялы бир кабыла гаршыларына чыкдыгы вагт, ол ики пушман тайпа, көне адавети унудып, эгин-эгне берип, тэ шол дашкы душманы деп эдйэнчэлер ички адаветини ятларына гетирмезлерди.

Ине, эй мүъминлер!.. Эхли ийман уругларына гаршы теҗавуз вазийетини алан өрэн көп душманлар дураныны билйәрмисиңиз? Бир-бири ичиндәки даирелер ялы йүз даиреден хем көп бардыр. Хер бирине гаршы, өзара даянып, эл-эле берип мудафаа вазыййетини алмага меҗбур болан халда, оларың хуҗүмини аңсатлашдырмак, оларың харыми Ислама гирмелери үчин гапылары ачмак хөкүминде болан гаразкәрана тарафгирлик ве адаветкәране инат, хич бир җихет биле эхли иймана ярашармы? Ол душман даирелер әхли залалет ве ылхаддан тут, тә әхли күфрүң әлемине, тэ дүнйэниң эхвал ве месаибине ченли, бир-бири ичинде сизе гаршы зыянлы бир вазыйет алан, бир-бири аркасында сизе гахар ве хырс билен бакан, белки етмиш неви душманлар бар. Оларың хеммесине гаршы гүйчли гуралыңыз ве букалгаңыз ве галаңыз: ухуввети Исламиййедир. Бу галайи Исламиййэни кичҗик адаветлер ве баханалар билен сарсмак; нэхили хылафы выҗдан ве нэхили хылафы маслахаты Исламиййе болдугыны бил, айыл!..

Эхадысы шерифде гелмишки: Ахырзаманың Суфян ве деҗҗал киби нифак ве зындыка башына гечер эшхасы мүдхише-и музырралары, Исламың ве бешериң хырс ве шикакындан пейдаланып аз бир кувват билен неви бешери херҗумерҗ эдер ве гоҗа Әлеми Исламы эсарет ашагына алар.

Эй әхли Ийман! Зиллет ичинде эсарет ашагына гирмезлик ислесеңиз, аклыңызы башыңыза алың! Ыхтилафыңыздан истифаде эден залимлере гаршы

اِنَّمَا اْلمُؤْمِنُونَ اِخْوَةٌ

кудси галасы ичине гириң, сыгыньщ. Болмаса, не хайятыңызы мухафаза ве неде хукугыңызы мудафаа эдип билерсиңиз. Маглумдыр ки, ики гахрыман бир-бири билен богушса, бир чага, икисиниде уруп билер. Бир мизанда ики даг бир бирине гаршы мувазенеде болса, бир кичҗик даш, мувазенелерини бозуп олар билен ойнап билер; Бирини ёкары, бирини ашага индирер. Ине, эй әхли Ийман! Ихтирасларыңыздан ве хусуметкәра-на тарафгирликлериңизден кувваты-ңыз хиҗе инер; Аз бир кувват билен эзилип билерсиңиз. Хайяты ичтимаийеңиз билен гатнашыгыңыз бар болса,

اَلْمُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِ كَالْبُنْيَانِ الْمَرْصُوصِ يَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضًا

дестуры алийәни дестуры хаят эдиң. Сефалети дунйевийеден ве шекавети ухревиеден гутулың!..

. АЛТЫНҖЫ ВЕҖИХ: Хайяты магневийе ве сыххаты убудийет, адавет ве инад билен сарсылар.

Чүнки: "Васитаи халас ве весилеи неҗат болан Ыхлас" зая болар. Чүнки, тарафгир бир муаннид, өз аъмали хайриесинде душманына үстүн болмагы истер. Халисен ливеҗхиллэх амеле көпде мувафак болуп билмез. Хем, хөкүм ве муамелатында тарафгирини терҗих эдер, адалет эдип билмез. Ынха, эфъал ве аъмалы хайрийәниң эсаслары болан "Ыхлас" ве "Адалет", хусумет ве адавет билен гайып болар. Шу алтынҗы веҗх көп узындыр. Диңе кабилийети макам гысга болдугындан гысга кесйәрис.

Teswir ýazmak üçin Içeri gir→