Ýa­zy­nyň öt­gür ga­la­my­nyň as­tyn­dan çy­kan “Ýu­waş ge­lin” po­wes­ti onuň özü­ne-de, tu­tuş türk­men ede­bi­ýa­ty­na-da uly ab­raý ge­ti­ren eser­dir. Mer­da­na hal­ky­myz hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly ýol­baş­çy­ly­gyn­da Ber­ka­rar döw­le­ti­miz­de Be­ýik Ýeň­şiň 70 ýyl­ly­gyny da­ba­ra­ly bel­läp ge­ç­di. 1941-nji-1945-nji ýyl­la­ryň ur­şun­da we­pat bo­lan­la­ra, bu ýo­wuz ur­şa gat­na­şan we­te­ran­la­ry­my­za, sö­we­şi­ji­le­riň yz­la­ryn­da ga­lan ak saç­ly ene­le­ri­mi­ze uly hor­mat edil­di. Be­ýik Ýeň­şiň 70 ýyl­ly­gy­na taý­ýar­lyk gö­rül­ýän dö­wür­de met­bu­ga­ty­myz­da fron­tda we­pat bo­lan, on­dan sag-aman gaý­dyp ge­len ýa­zyjy-şa­hyr­la­ryň, sun­gat us­sat­la­ry­nyň dö­re­di­ji­li­gi­ne ba­gyş­la­nan ma­ka­la­la­ryň en­çe­me­si çap edil­di. Çün­ki türk­men ede­bi­ýa­ty­nyň ösüş tapgyrynda Ikinji jahan ur­şy ýyl­la­ry­nyň ede­bi­ýa­ty aý­ra­tyn or­ny eýe­le­ýär. Bu döw­rüň ede­bi­ýa­ty özü­niň be­lent hy­ju­wy, oky­jy­la­ry ýo­wuz duş­ma­nyň gar­şy­sy­na gö­re­şe ça­gy­ry­şy bi­len aý­ra­tyn hä­si­ýe­te eýe­dir. Türk­men ede­bi­ýa­tyn­da bu te­ma­ny ös­dür­mek­de aý­ra­tyn hyz­mat bi­ti­ren ýa­zy­jy­la­ryň bi­ri-de ta­ny­mal ýa­zy­jy Na­ry­man Ju­ma­ýew­dir. N.Ju­ma­ýew 1925-nji ýyl­da dün­ýä in­ýär. Ol ýaş­ly­gyn­dan köp oka­ma­gy özü­ne en­dik edi­nip­dir. Or­ta mek­de­bi ta­mam­la­nyn­dan soň, ylym-bi­li­me bo­lan hö­we­si ony Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky Türk­men döw­let uni­wer­si­te­ti­ne alyp barýar. Uni­wer­si­tet­de okan ýyl­la­ry ede­bi­ýa­ta bo­lan çäk­siz söý­gi on­da çe­per dö­re­di­ji­li­ge hö­wes dö­red­ýär. N.Ju­ma­ýe­wiň dö­re­di­ji­lik­de il­kin­ji ýyk­gyn eden ug­ry he­ka­ýa žan­ry­dyr. Ol oba dur­mu­şy, daş-tö­we­re­gin­de bo­lup geç­ýän wa­ka­la­ry, oba adam­la­ry­na mah­sus gy­lyk-hä­si­ýet­le­ri he­ka­ýa­la­ryn­da öz­bo­luş­ly äheň­de be­ýan edip­dir. Eý­ýäm, el­lin­ji ýyl­la­ryň ahy­ry­na çen­li onuň bir­nä­çe he­ka­ýa­la­ry oky­jy­la­ra ýe­ti­ri­lip­dir. “Ak de­rek”, “Ak­ma­ýa­nyň ýo­ly”, “Ky­ýas”, “Öw­rüm” ýa­ly bir­nä­çe po­west­le­ri, ta­ry­hy te­ma­dan ýa­zan “Jeý­hun”, “We­la­ýat” ro­man­la­ry bol­sa oňa uly şöh­rat ge­tir­ýär. Ýa­zy­nyň öt­gür ga­la­my­nyň as­tyn­dan çy­kan “Ýu­waş ge­lin” po­wes­ti onuň özü­ne-de, tu­tuş türk­men ede­bi­ýa­ty­na-da uly ab­raý ge­ti­ren eser­dir. Hal­ka­ra “Druž­ba na­ro­dow” žur­na­ly­nyň baý­ra­gy­na my­na­syp bo­lan bu eser dün­ýä­niň köp halk­la­ry­nyň dil­le­ri­ne ter­ji­me edil­ýär. Bu ese­riň esa­syn­da dö­re­di­len film hä­li-hä­zi­re çen­li ek­ran­dan düş­män gel­ýär. Ýa­zy­jy ese­rin­de oba dur­mu­şy, türk­men gel­ni­ne mah­sus bo­lan mil­li gy­lyk-hä­si­ýet­le­ri Ýu­waş gel­niň keş­bi­niň üs­ti bi­len do­ly açyp gör­kez­ýär. 1941-1945-nji ýyllaryň ur­şu­nyň baş­lan­ma­gy bi­len N.Ju­ma­ýew il­kin­ji­le­riň ha­ta­ryn­da sö­weş meý­da­ny­na çy­kyp, ur­şuň ýo­wuz­lyk­la­ry­ny gö­zi bi­len gö­rüp, eg­ni bi­len çek­ýär. Şo­nuň bi­len hem ýa­zy­jy­nyň dö­re­di­ji­li­gin­de 1941-1945-nji ýyllaryň uru­ş te­ma­sy uly orun tu­tup­dyr. Onuň bu te­ma­dan dö­re­den “Ýe­ňiş ýy­ly­nyň he­ka­ýa­ty”, “Uruş ody” po­west­le­ri we baş­ga-da en­çe­me he­ka­ýa­la­ry ýa­lyn­ly ýyl­la­ryň wa­ka­la­ryn­dan söh­bet açyp, oky­jy­da ene top­ra­gyň asu­da­ly­gy­na bo­lan çuň­ňur söý­gi, duş­ma­na bo­lan ýig­renç dö­red­ýär. Ýa­zy­jy­nyň eser­le­ri­niň bi­ri-de “Aý­dog­dy Ta­hy­row” ro­ma­ny­dyr. Adyn­dan bel­li bol­şy ýa­ly, ro­man 1941-1945-nji ýyllaryň ur­şun­da deň­siz-taý­syz gah­ry­man­çy­lyk gör­ke­zen, türk­men hal­ky­nyň mer­da­na og­ly Aý­dog­dy Ta­hy­ro­wyň dur­muş we sö­weş ýo­lu­ny su­rat­lan­dyrýar. 1942-nji ýyl­da gü­neş­li ül­kä­mi­ziň zäh­met­keş­le­ri öz se­riş­de­le­ri­niň ha­sa­by­na 87-nji türk­men aty­jy­lyk bri­ga­da­sy­ny dö­re­dip, fron­ta ug­rad­ýar. Sö­weş gün­le­ri­niň bi­rin­de Mosk­wa­nyň ete­gin­de bu bri­ga­da da­ba­ra­ly ýag­daý­da baý­rak gow­şu­ryl­ýar. Şon­da bü­tin süň­ňi sö­we­şi­ji­lik ru­hu­na ýug­ru­lan Aý­dog­dy Ta­hy­row türk­men­le­riň adyn­dan çy­kyş edip, sö­weş­jeň es­ger­le­riň iň soň­ky dam­ja ga­ny­na çen­li Wa­tan üçin sö­weş­jek­dik­le­ri­ni hy­juw bi­len be­ýan ed­ýär. Bu tol­gun­dy­ry­jy çy­kyş äh­li adam­lar­da ýa­kym­ly, ýat­dan çyk­ma­jak tä­sir­le­ri goý­ýar. 87-nji türk­men aty­jy­lyk bri­ga­da­sy sö­weş meý­dan­la­ryn­da iň kyn ýer­ler­de he­re­ket ed­ýär. Şeý­le kyn ýag­daý­lar­da Aý­dog­dy Ta­hy­ro­wyň gör­kez­ýän ýan­ber­mez­li­gi, uly gah­ry­man­çy­ly­gy eser­de aý­dyň­lyk bi­len be­ýan edil­ýär. Ýazy­jy bu ro­ma­ny­ny dö­re­den­de, ha­ky­ka­ta, dür­li res­mi­na­ma­la­ra sal­gy­la­nyp­dyr. Ol ese­rin­de ha­ky­ky bo­lup geç­ýän wa­ka­la­ry su­rat­lan­dyr­ma­ga çal­şyp­dyr. Ýa­zy­jy N.Ju­ma­ýe­we 1941-1945-nji ýyllaryň ur­şun­dan aman-sag do­la­nyp gel­mek mi­ýes­ser ed­ýär. Onuň uruş­dan soň­ky yk­ba­ly hem dö­re­di­ji­lik bi­len bag­ly bol­ýar. Ol dür­li ýyl­lar­da “Par­fi­ýa”, “Çar­hy­pe­lek”, “Ýe­ňiş”, “Ada­lat­ly gö­reş” ýa­ly bir­nä­çe eser­le­ri dö­red­ýär. Us­sat ýa­zy­jy­nyň eser­le­ri esa­syn­da pýe­sa­lar ýa­zy­lyp, sah­na­lar­da go­ýul­dy, ki­no­film­ler dö­re­dil­di. Ola­ryň en­çe­me­si do­gan­lyk halk­la­ryň dil­le­ri­ne ter­ji­me edil­di. Ta­ny­mal ýa­zy­jy Na­ry­man Ju­ma­ýe­wiň türk­men ede­bi­ýa­ty­nyň ös­me­gin­de bi­ti­ren hyz­mat­la­ry örän ulu­dyr. Onuň dur­muş wa­ka­la­ryn­dan söh­bet aç­ýan çuň maz­mun­ly eser­le­ri he­mi­şe öz äh­mi­ýe­ti­ni sak­lap, oky­jy­lar köp­çü­li­gi­niň ru­hy dün­ýä­si­niň baý­laş­ma­gy­na hyz­mat ed­ýär. Aman­gel­di HAL­LY­ÝEW, S.A.Ny­ýa­zow adyn­da­ky Türk­men oba ho­ja­lyk uni­wer­si­te­ti­niň mu­gal­ly­my, do­sent.