Dünýä ýüzünde ykdysady çökgünliligiň dowam etmegi, munuňam üstesine Orseýete garşy girizilen ykdysady sanksiýalar öňki soýuz respublikalarynyň ykdysadyýetine ýaramaz täsirini ýetirýär. Türkmenistanyň ykdysatiýetine dowam edýän ykdysady çökgünliligiň ýaramaz täsiriniň bardygy döwlet derejesinde ykrar edilýär. Ýöne Türkmenistan Hökümeti daşarky ýaramaz ykdysady faktorlaryň ykdysatiýetimize ýetirip biläýjek erbet täsiriniň öňüni almak üçin birnäçe oňyn Kararlary kabul etdi. Döwlet derejesinde kabul edilen oňyn Kararlaryň birnäçesiniň oba hojalygymyzy ösdürmäge degişlidigini hem aýtmak gerek. Türkmenistanyň Prezidentiniň teklip etmegi bilen her daýhan birleşigine 50 gektar gök önüm ekmek üçin ýer bölüp bermek hakynda Karar kabul edildi. Bellemeli tarapy, ekiljek gök önümlere döwlet plany salynmady. Bu bolsa her bir daýhan birleşigiň öndüren gök önümini bazaryň göteren bahasyndan erkin satmaga şert döreder. Her bir daýhan birleşigine gök önüm ekmäge ýer bölnüp berilmegi her etrabyň gök önüm bilen ilatyny doly üpjün etmäge şert döreder. Şeýlelikde daýhan birleşiklerine ýetişdiren gşk önümini bazar bahasyndan erkin satmaga şert döredilse-de, önüm bolçulygynyň döremegi bilen gök önümleriň bahasynyň elýeter boljakdygyna şübhelenmese bolar.Oba ýerlerinde gök önüm ýetişdirilmegi telekiçileriň işiniň ilerlemegine getirer, çünki gök önüm bolçulygynyň döremegi bilen oba ýerlerinde telekeçilere gök önümi gaýtadan işleýän kiçi kärhanalar döretmäge şert dörär. Bu bolsa birinjiden telekeçileriň işini janlandyrsa, ikinjiden, oba ýerlerinde açyljak gök önümi gaýtadan işläp, gaplanan gök önümleri öndürýän kiçi kärhanalarda goşmaça iş ýer dörär. 2013-nji ýylda Türkmenistanyň obalaryny baglaşdyrmak boýunça ýörite Karar kabul edilip, her daýhan birleşigine bag ekmek üçin ýer bölnüp berildi. Her daýhan birleşiginde bagbançylyk hünäri döredilip, olara bag ekmek ynanyldy. Häzir daýhan birleşiklerine bölnüp berlen meýdançada bagbanlaryň eken baglarynyň esasy bölegi ýaş bag bolup ýetişip ugrady. Şeýlelikde diňe soňky iki ýylyň içinde Türkmenistanyň obalarynda ýüzlerçe gektar baglar ýetişdi. Bu bolsa oba ýerleriniň ekologiýasynyň oňatlaşmagyna ýardam eder, tebigatyň gözelligine gözellik goşýar. Türkmenistanda fewral-mart we oktýabr-noýabr aýlary ýylda iki gezek döwlet derejesinde ählihalk ýowary esasynda bag ekmek asylly däbe öwrüldi. Bu däp indi iki ýyl bäri Türkmenistanyň oba ýerlerinde hem dowam etdirilýär. Bu bolsa ýakyn wagtda oba ýerlerimiziň hem bag-bakjalyga öwrüljekliginden nyşandyr. Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzda ekilýän baglaryň içinde miweli baglaryň köp ekilmegine görkezme berdi. Döwlet baştutanynyň tabşyrmagy esasynda indiden beýläk ýurdumyzda ekiljek nahallaryň uly bölegi miweli baglar bolar. Bu bolsa ýurdumyzda miwe ir-iýmişleriň hem bolçulygyny döreder. Soňky ýyllarda ýurdumyzda ýüpekçilik pudagyny ösdürmek üçinem duýarlykly işler edilýär. Ýurdumyzyň Balkan welaýatyndan beýleki welaýatlarynda tut nahallaryny ekmek üçin ýer bölnüp berildi. Bu günki gün ýurdumyzda ýüzlerçe gektar tut nahallary ýetişip gelýär, ekilen tutlar ýetişse, ýurdumyzda ýüpek önümçiliginiň ep-esli artmagyna mümkinçilik berer. Garaz, soňky ýyllarda oba ýerlerini baglaşdyrmak, tebigaty gözelleşdirmwek üçin döwlet derejesinde uly işleriň alnyp barylýandygyny duýmak kyn däl. SSSR döwründe Türkmenistanda pagtaçylyk pudagyna aşa üns berildi. Pagta planlaryň ýyl-ýyldan artdyrylmagy netijesinde ekin dolanyşygynyň kadalary berk bozuldy. Ýokardan bellenen agyr pagta planyny dolmak üçin görkezilen mukdardan artykmaç meýdana pagta ekmek, yzly-yzyna basdyryp suw tutmak adata öwrüldi. Şeýlelikde ýurdumyzyň ekin meýdanlarynyň bir bölegi şorlaşdy. Oba daýhanlarynyň mümkinçiligimnden artykmaç pagta-bugdaý planyny bermek tä 2007-nji ýyla çenli dowam etdi. Şonuň üçin Garaşsyzlygymyzyň başky on bäş ylynda ekin meýdanlaryň şorlaşmagy bilen birlikde artdyryp ýazmalaryň bolan halatlary hem seýrek bolmady. Emma Gurbanguly Berdimuhamedowyň döwlet başyna gelmegi bilen oba daýhanlarynyň mümkinçiliginden artyk plan salmak düzgüni ýatyryldy. Ýurdumyzda pagta plany iki esse ýeňledilip, bir million elli müň tonna, galla plany hem iki esseden gowrak kemeldilip, bir million alty ýüz müň tonna möçberinde kesgitlendi. Iň esasam oba hojalygynda diňe pagta-bugdaý ekmeklik ýatyryldy. Balkan welaýatynyň hemme daýhan birleşiklerinde, Daşoguz welaýatynyň has sowuk ýerlerinde pagta ekmeklikden doly el çekildi. Galla ekmeklik hem ýurdumyz boýunça düzgünleşdirildi. Şeýlelikde bu günki gün oba hojalygymyz köpugurly ekin ekilýän önümçilik pudagyna öwrülip barýar. Elbetde, oba hojalygynda çözülmeli meseleler az däl. 2014-nji ýylyň jemine bagyşlanyp geçirilen Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mežlisinde oba hojalygynda gazanylan üstünlikler bilen bir hatarda bu pudakda bar bolan kemçilikler hakynda açyk gürrüň edildi. Esasanam ona hojalygynyň ekin meýdanlarynyň bir böleginiň şora basdyrylandygy bellendi. Daşoguz welaýatynda şora basdyrylan ekin meýdanlar has hem köp, bu welaýatymyzda ekin meýdanlaryň 42% agyr şorlaşdyrylypdyr ýa-da şor basyp başlapdyr, beýleki welaýatlarymyzda ekin meýdanlaryň şorlaşmasy Daşopguz welaýatyndaky ýaly uly mukdarda bolmasa-da, ol ýerlerde hem ekin meýdanlarymyzyň şorlaşmasy ýüzlerçe gektara baryp ýetýär. Munuň özi ýurdumyzda birinjiden zeýkeşleriň has göwnejaý gazylyp işledilmegini talap edýär. Ikinjiden bolsa ýurdumyzyň oba hojalygyna ylmy esasda ekin dolanyşygyny girizilmelidigini subut edýär. Oba hojalygynyň maldarçylyk pudagynyň ösdürilmegi üçinem uly aladalar edilýär. Oba hojalygynda maldarçylyk pudagyny ösdürmek üçin hem uly işler edilýär. Ýokardan salnan agyr pagta-galla planyny üzmek üçin aşa köp ekilen pagta-bugdaý meýdanlarynyň azaldylmagy bilen, birinjiden oba hojalygyna ekin dolanyşygy düzgüni girizildi. Ikinjiden mallaryň öri meýdanlary köpeldi. Mundan daşgary mallary abat saklamak we ýyly gyşlatmak üçin her daýhan birleşigine ot-iým eker ýaly ýer bölnüp berildi. Bu bolsa maldarçylyk pudagynyň ösmegine oňaýly täsir etdi. 7-nji fewralda Türkmenistanyň Prezidentiniň deri, gön önümlerini, güýzlük ýüňi satyn almak we öl önümleri ýurdumyzyň eksport edýän harytlarynyň hataryna goşmak hakyndaky Karary maldarlaryň, galyberse hem mal saklaýan adamlaryň girdejisine goşmaça girdeji goşar. Oba hojalygynyň maldarçylyk pudagy hakyndaky ýörite söhbet aýratyn edilmäge degişlidir. Oba hojalygynda çözülmeli meseleleriň bardygyna seretmezden, döwlet derejesinde bu pudagyň ösmegi üçin uly aladalar edilip, köp maýa ýatyrylýar. Daýhanlaryň oba hojalyk önümini öndürmek üçin edilýän tehniki hyzmatlar döwlet ýardamynyň hasabyna amala aşyrylýar. Daýhan islendik tabşyran önüminiň puluny päsgelçiliksiz alyp bilýär. Bellenen meýilnamadan daýhan pagtany artykmaç tabşyrsa, pagta önümine birža tölegi edilip, pagtanyň nyrhy 30% gowrak ýokary tölenýär. Garaz, bu günki gün daýhana önüm öndürmek uly girdeji çeşmä öwrüldi. Bu bolsa daýhanyň baýajakdygynyň aýdyň subutnamasydyr. Döwletmyrat Ýazkulyýew.

Köneler, Publisist tarapyndan 9 years ago
Teswir ýazmak üçin Içeri gir